مآخذ: کاظمی، ۱۳۸۹: ۲۵ – ۲۶
۲ – ۳- ۴- گردشگری بر اساس محل سکونت افراد
سازمان جهانی گردشگری بر اساس محل سکونت افراد، سه شکل گردشگری را معرفی کرده است:

• • گردشگری درون مرزی^[۶]: شامل ساکنان یک کشور می­ شود که فقط در داخل همان کشور مسافرت می‌کنند،

• • گردشگری برون مرزی^[۷]: شامل ساکنان یک کشور می­ شود که به سایر کشورها مسافرت می­ کنند،

• • گردشگری خارجی­: شامل افرادی که ساکن یک کشور نیستند و به آن کشور مسافرت می‌کنند(داسول، ۱۹۹۷: ۸- ۱۰).

۲ – ۳- ۵- گردشگری از بعد تقاضا
گردشگری از بعد تقاضا به سه دسته گردشگری داخلی، ملی و بین‌المللی تقسیم می­ شود.

• • • گردشگری داخلی^[۸](یا بومی): در این حالت اشخاص مقیم یک کشور حداکثر برای دوازده ماه به محلی در کشور خودشان که خارج از محیط معمولی آنهاست سفر می­ کنند و هدف اصلی آنها از این سفر انجام کاری نیست که سرانجام آم دریافت مزد از محل مورد بازدید باشد (پاپلی یزدی و سقایی،۱۳۸۵: ۱۳).

  

• • گردشگری ملی^[۹]: این نوع گردشگری شامل گردشگری در داخل همان کشور است. این نوع گردشگری نیز دارای تأثیرات اقتصادی است. در واقع بخش مهمی از صنعت توریسم شامل گردشگری داخلی است و گردشگران داخلی نیز قشر وسیعی از گردشگر را تشکیل می­ دهند (میری، ۱۳۹۰: ۲۸).

• • گردشگری بین المللی^[۱۰]: در این نوع گردشگری افراد برای حداکثر مدت دوازده ماه به کشوری که محل اقامت معمول آنها نیست و خارج از محیط معمول زندگی­شان قرار دارد سفر می­ کنند و هدف اصلی آنها از این بازدید انجام کاری نیست که سرانجامش دریافت مزد از کشور مورد بازدید باشد (پاپلی یزدی و سقایی،۱۳۸۵: ۱۳).

۲ – ۳- ۶- گردشگری براساس فعالیت، موضوع، جاذبه‌ها و تعاملات گردشگری

• • ماجراجویانه و اکتشافی(دهستانی، ۱۳۸۳: ۱۳).

توریسم دارای اشکال مختلف و انواع گوناگونی است که بسته به شرایط محیطی، متفاوت است (cater, 2000: 43). اکوتوریسم مفهوم نسبتاً جدیدی از توریسم است که هنوز هم اغلب، درست درک نشده و صحیح به کار نمی‌رود. واژه اکوتوریسم نخستین بار در دهه ۱۹۸۰ به کار رفت (درام و مور، ۱۳۸۸: ۵) و مجمع بین‌المللی اکوتوریسم در سال ۱۹۹۱ نخستین تعریف خود را از اکوتوریسم این چنین ارائه داد: مسافت به منابع طبیعی که همراه با مسئولیت و موجب حمایت و حفاظت محیط زیست شده، بهبود سطح زندگی مردم محلی(بومی) را به دنبال داشته باشد (Havenegeard, 1994: 25). یکی از راهبردهایی که اخیراً در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته، توسعه و گسترش روزافزون گردشگری بخصوص فعالیت‌های مرتبط با اکوتوریسم است(قادری، ۱۳۸۳: ۳۶). توسعه‌ی فعالیت های گردشگری در عرصه‌های طبیعی جغرافیایی می ­تواند پیامدهای دوگانه­ مثبت و منفی قابل توجهی در عرصه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکی را در پی داشته باشد. بر این اساس در صورت پایبندی و مد نظر داشتن و رعایت مفاهیم، اصول و اهداف مورد نظر در رویکرد توسعه پایدار می ­تواند زمینه­ حفاظت از محیط زیست و در عین حال بروز تحولات مثبت اقتصادی و اجتماعی را در منطقه در پی داشته باشد و در صورت عدم در نظر گرفتن راهبردها و استانداردهای زیست محیطی در توسعه فعالیت­های گردشگری در عرصه های طبیعی مناطق و نیز عدم انجام ارزیابی مستمر از نتایج این فعالیت­ها بر عرصه ­های طبیعی و اکولوژیکی، احتمال بروز پیامد‌های منفی و زیان بار اکولوژ یکی در ابعاد انسانی و زیست‌ محیطی در این عرصه ­ها را شاهد خواهیم بود. بر این مبنا بایستی در فرایند توسعه فعالیت­های گردشگری طبیعی تمامی ابعاد و وجوه را در نظر داشت و با مد نظر داشتن و رعایت آن‌ها اقدام به تدوین برنامه‌های توسعه در حوزه­ اکوتوریسم نمود. از دیدگاه زیست محیطی توجه به فواید گردشگری نباید مانع از پرداختن به جنبه­ های نامطلوب این پدیده گردد (پاپلی یزدی، ۱۳۸۶: ۱۰۲).
رویکرد به اکوتوریسم به عنوان الگوی فضایی گردشگری در طبیعت، امروزه مورد توجه فراوانی قرار گرفته است. اکوتوریسم می­رود تا در قرن بیست و یکم بسیاری از فضاهای جغرافیایی را تحت تاثیر قرار داده و الگوی فضایی جدیدی را در نواحی مختلف جغرافیایی ایجاد نماید (رخشانی‌نسب و ضرابی، ۱۳۸۸: ۴۲). اکوتوریسم یا طبیعت­گردی سفری است در ارتباط با مناطق به منظور مشاهدات خاص، مطالعه، افزایش تحسین و شگفتی، لذت بردن از مناظر مانند گیاهان و جانوران وحشی یا وجود فعالیت‌های فرهنگی خاص هر منطقه یا کشور شامل گردش، قایق سواری، کمپینگ، عکاسی، مشاهده حیات‌وحش و دیگر فعالیت­ها است (امینی نسب، ۱۳۸۱: ۴۷). این نوع از فعالیت توریستی مبتنی بر استفاده از منابع طبیعی مانند، جنگل، دریا، کوه­ها، کویرها و دریاچه­ها می­باشد و هدف اصلی آن بوم شناسی محیط­های طبیعی است. اکوتوریسم در مفهوم عام و کلاسیک خود بر مبنای استفاده از منابع طبیعی است که غالباً بدانها s3 می­گویند یعنی دریا، سواحل و خورشید(Lawton & Weaever, 2000: 35). این نوع از توریسم در حال حاضر توجه زیادی را به خود جلب کرده است و رشد فزاینده­ای را دارد. از سوی دیگر با توجه به ورود مباحثی نظیر توسعه پایدار به جوامع مختلف، اکوتوریسم اهمیت فوق­العاده­ای را به دست آورده است، تا جای که سال ۲۰۰۲ از سوی سازمان جهانی توریسم سال بین‌المللی اکوتوریسم نامیده شده است (حیدری چیانه، ۱۳۸۳: ۸۴). بر اساس برآورد سازمان جهانی گردشگری (WTO) در حالی که رشد عمومی صنعت توریسم برای نخستین دهه پیش رو (۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰) بین ۳/۴ تا حداکثر ۷/۶ درصد پیش‌بینی شده بود، یافته­های موجود بیانگر آن است که بیشترین قسمت از این رشد در بخش اکوتوریسم به وقوع پیوسته و به طور کلی رشد این بخش بین ۱۰ تا ۳۰ درصد خواهد بود. به این ترتیب انتظار می­رود تا یک دهه دیگر شمار طبیت­گردان که اکنون ۷ درصد از کل مسافران جهان را شامل می­ شود، به بیش از ۲۰ درصد برسد (رخشانی­نسب و ضرابی، ۱۳۸۸: ۴۲ – ۴۳).
۲ – ۴ - مفهوم اکوتوریسم(طبیعت گردی)
تعاریف و تفسیرهای گوناگونی از واژه اکوتوریسم وجود دارد اما عموماً شامل سفرهای زیست محیطی پایدار و بازدید و لذت بردن از طبیعت با ترویج محافظت از آن، تأثیرگذاری کمتر نسبت به بازدید کننده و دست اندرکار کردن مردم بومی است (ضیایی و میرزایی، ۱۳۸۶: ۴۵). این تعارف اولیه بیشتر متوجه برجسته کردن انگیزه درک و استفاده از ابعاد طبیعی – اکولوژیک است (Butter and Stephan, 2004: 31). اولین تعریف جامع، کوتاه و معتبر توسط انجمن بین‌المللی اکوتوریسم در سال ۱۹۹۰ ارائه شد: «سفر مسئولانه به مناطق طبیعی به منظور حفظ محیط زیست و بهبود اوضاع اقتصادی جوامع محلی». همزمان با کسب آگاهی و تجربه بیشتر، نیاز به یک تعریف جامع و کامل از اکوتوریسم نیز افزایش یافت. جدیدترین، بهترین و کامل­ترین تعریف توسط مارت هانی^[۱۱] در سال ۱۹۹۹ ارائه شد: اکوتوریسم، سفر به مناطق حساس، بکر، سالم، و معمولا حفاظت شده می­باشد. اکوتوریسم برای گردشگری، یک سفر آموزنده می­باشد، که درآمد آن صرف حفاظت محل شده و مستقیماً در رشد و توسعه اقتصادی و تقویت سیاسی جوامع محلی تاثیر گذاشته و موجب تکریم فرهنگ­های گوناگون و حقوق بشر می­گردد (درام و مور، ۱۳۸۸: ۵).
به اعتقاد گان^[۱۲] (۲۰۰۰) گردشگری مبتنی بر طبیعت، هم انواع گردشگری متمرکز، گردشگری با انگیزه­ های هیجان طلبی و گردشگری با پیامد خفیف را که در آن­ها انگیزه اصلی بهره ­برداری از طبیعت وحشی و دست نخورده، همراه با گونه­ ها و زیستگاه‌های جانوری، سیماهای طبیعی و رودخانه­های جذاب و تماشایی است را شامل می­ شود (گان، ۲۰۰۰: ۱۱۲). فنل معتقد است که اکوتوریسم نوعی گردشگری در طبیعت است که تاثیرات اندکی را بر محیط زیست و منابع طبیعی وارد نموده و در حفظ و بقای گونه­ ها و زیستگاهای طبیعی سهیم می‌باشد (فنل، ۱۳۸۵: ۶۳).
در تعریفی دیگر اکوتوریسم سفری است در ارتباط با مناطق به منظور مشاهدات خاص، مطالعه، افزایش تحسین و شگفتی، لذت بردن از مناظر مانند گیاهان و جانوران وحشی یا وجود فعالیتهای فرهنگی خاص هر منطقه و یا کشور و شامل گردش، قایق‌سواری، کمپینگ، عکاسی، مشاهده حیات‌وحش و دیگرفعالیتهاست (دخیلی کهنموئی، ۱۳۸۳: ۲۰).
۲ – ۵ - معیارها و ویژگیهای اکوتوریسم
با رشد و تخصصی شدن صنعت گردشگری و مقوله اکوتوریسم به عنوان راهکاری برای تأمین منافع زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی چه در سطح ملی و چه در سطح محلی، در سطح گسترده‌ای مورد استقبال قرار گرفته است.
هتزر در سال ۱۹۶۵ چهار معیار زیر را برای توصیف اکوتوریسم ارائه کرد:

1. 1. حداقل تأثیر منفی بر محیط زیست؛

1. 1. حداقل تأثیر منفی بر فرهنگ و حداکثر مسئولیت‌پذیری نسبت به فرهنگ جامعه میزبان؛

1. 1. حداکثر سود اقتصادی برای جامعه میزبان؛

1. 1. حداکثر رضایت تفریحی برای گردشگران (کریمی، ۱۳۸۳: ۶).

۲ – ۶ - جنبه های اکوتوریسم
بنابراین با توجه به دیدگاه­ های ذکر شده، در تعریف اکوتوریسم باید بر جنبه­ های زیر تاکید شود:
۲ – ۶ – ۱- جنبه­ های علمی

• • شناخت صحیح و توجه به ظرفیت طبیعی اکوسیستم­ها برای تضمین هرچه بهتر حفاظت، بازسازی و تولید بهینه و پایدار آن­ها؛

• • حفاظت از میراث طبیعی، فرهنگی و مذهبی در عرصه ­های گردشگری؛

• • با ارزش کردن میراث از راه اطلاع رسانی، فرهنگ‌سازی و آموزش مداوم مردم، جوامع محلی و گردشگران.

۲ – ۶ – ۲- جنبه­ های اجتماعی

• • شناخت و احترام به نقش بسیار مهم مردم و جوامع محلی و مشارکت آنها در تصمیم‌گیری­ها، برنامه‌ریزی­ها و اجرای پروژه­ ها؛

• • احترام به ساختارهای اجتماعی، فرهنگی، سنتی، آداب و رسوم و روش زندگی مردم و جوامع محلی؛

• احترام به نیازهای معیشتی و وابستگی مردم و جوامع محلی به جنگل، عرصه ­ها و منابع جنگلی؛