• به روز نبودن اطلاعات و آمارهای موجود

• • عدم وجود شاخص ها و استانداردهای مدون و بومی شده برای کاربری ها و متغیرهای این پژوهش

• عدم همکاری سازمان ها و پرسنل سازمان ها

• عدم وجود منابع کافی در رابطه با موضوع

• عدم وجود امکانات و بودجه لازم

• ناآشنایی مسؤلان و مدیران شهری نسبت به موضوع

فصل دوم
مبانی نظری تحقیق
2-1 مقدمه
امروزه یافتن مکان مناسب برای ایجاد یک فعالیت در حوزه ی جغرافیایی معین جزء مراحل مهم پروژه های اجرایی در سطح کلان می باشد. مکان های نهایی باید حتی الامکان همه ی شرایط و قیود قبل از اجرای پروژه ها را داشته باشند، در غیر این صورت نتایج نامطلوب فراوان به دنبال خواهد داشت. با توجه به مطالب فوق، اجرای صحیح، دقیق و همه جانبه مکان یابی در پروژه ها از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است. براین اساس مدل های مختلفی بدین منظور مطرح گردیده که هدف همه آنها نظم بخشیدن به مراکز خدماتی و فراهم آوردن شرایط مناسب برای شهروندان است. در این پژوهش از مدل AHPبرای وزن دهی به معیارها استفاده شده است. از آنجا که مکان یابی دارای ماهیت مکانی است سیستم اطلاعات مکانی به عنوان ابزار توانمند مدیریت و تجزیه و تحلیل های مکانی، محیط مناسبی برای نیل به اهداف فوق محسوب می شود. اگر این مدل‌ها در تحلیل مکانی GIS به کار گرفته شوند می توان به طور جامع‌تر و فراگیر تر از دانش افراد خبره در تحلیل استفاده نمود، به عبارت دیگر استفاده از مدل های تصمیم گیری و دانش کارشناسان به افزایش توانایی GIS و کمک به اتخاذ تصمیمات مکانی خواهد انجامید (مهدی پور و مسگری، 1386: 2).
در این فصل ضمن ارائه ی تعاریف و مفاهیم مرتبط با موضوع، به معرفی نظریه ها و مدل های مختلفی که در رابطه با مکانیابی مطرح گردیده، پرداخته شده است.
2-2 تعاریف
2-2-1 خطر
خطر منبعی است که توانایی آسیب به افراد، خسارت به اموال و یا محیط زیست را دارد ( والث، 1379: 80). خطر عبارت است از جریان یا واقعه ای که به طور بالقوه، توان ایجاد خسارت را دراد، یعنی منبع خطر (اسمیت، 1996: 5). در این پژوهش خطر را زلزله معرفی کرده ایم.
خطر طبیعی، پدیده ای طبیعی است که در محدودۀ سکونت بشر اتفاق افتاده، زندگی او را مورد تهدید قرار می دهد و ممکن است باعث وقوع بلایایی گردد. این قبیل خطرات به علل زیست شناختی، آب و هواشناختی، یا فرآیندهایی از این دست، در محیط طبیعی به وجود می آیند (زنگی آبادی و دیگران، 1391: 27).
2-2-3 بحران
بحران حادثه ای است که در اثر رخدادها و عملکردهای طبیعی و انسانی به طور ناگهانی به وجود می آید. مشقت و سختی و خسارت را به یک مجموعه یا جامعه انسانی تحمیل می کند و برطرف کردن آن نیاز به اقدامات و عملیات اضطراری و فوق العاده دارد.
طبق تعریف سازمان بهداشت، بحران عبارت است از درهم ریختگی شدید زیست محیطی و روانی – اجتماعی که بسیار فراتر از ظرفیت انطباقی جامعه مبتلا به آن است (میرجلیلی،77:1388).
2-2-4 مدیریت بحران
مدیریت بحران فرایند عملکرد و برنامه ریزی مقامات دولتی و دستگاه های اجرایی دولتی و عمومی است که با مشاهده، تجزیه و تحلیل بحران‌ها، به صورت یکپارچه، جامع و هماهنگ با بهره گرفتن از ابزارهای موجود تلاش می کنند از بحران‌ها پیشگیری نمایند یا در صورت بروز آنها در جهت کاهش آثار، آمادگی لازم، امدادرسانی سریع و بهبود اوضاع تا سطح وضعیت عادی تلاش نمایند(میرجلیلی، 1388 :86). مدیریت بحران در برگیرندۀ عملیات و اقدامات پیوسته و پویاست و به طور کلی بر اساس تابع کلاسیک مدیریت ( برنامه ریزی، ساماندهی، تشکیلات، رهبری و کنترل) در مواقع بحرانی استوار است (پورمحمد وهوشمند مروستی، 1383: 13).
مدیریت بحران، نظام و سیستمی است منسجم با بهره گیری از علوم، فن‌آوری، برنامه‌ریزی و مدیریت برای مقابله با حوادثی که منجر به کشته شدن تعداد زیادی از انسان‌ها، تخریب و آسیب‌دیدگی کلی به اموال مردم و مختل شدن و بر‌هم خوردن زندگی اجتماعی می شوند (رضایی و دیگران، 1390: 85).
2-2-5 واکنش بحران
عبارت است از مجموعه عملیاتی که به وسیله مردم یا ساز مان های دولتی، خصوصی و مردمی در مقابل با بحران جهت تقلیل خسارات و ضایعات، نجات افراد، عادی سازی شرایط و بازگرداندن به حالت قبل از بحران انجام می گیرد (بیرودیان، 1385: 70).
2-2-6 پايگاه پشتيباني مديريت بحران
پايگاه‌هاي پشتيباني مديريت بحران با دو كاربري اصلي ايجاد شده اند:
2-2-6-1 پايگاه هاي ويژه
منظور از پايگاه ويژه، پايگاهي است كه صرفا با كاركردهاي اختصاصي مديريت بحران احداث شده و مورد بهره برداري قرار مي گيرد .
2-2-6-2 پايگاه هاي چند منظوره
منظور از پايگاه چند منظوره پايگاهي است كه دو كاركرد مديريت بحران در زمان بحران و کارکرد معمولی در زمان عادي براي آنها در نظر گرفته شده است و به گونه اي برنامه‌ريزي شده كه حتي‌المقدور در هر يك ازنواحي شهری، يك پايگاه چند منظوره احداث شود (سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران ،1385 :9).
2-2-7 مکانیابی
مکانیابی فعالیتی است که قابلیت و توانایی های یک منطقه را از لحاظ وجود زمین مناسب
و کافی و ارتباط آن با سایر کاربری‌ها و پارامترهای دیگر برای انتخاب مکانی مناسب برای کاربری خاص مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد (حیدری، 1381: 31). پیدا کردن بهترین مکان برای یک کاربری باید به گونه ای باشد که هزینه‌های دسترسی و حمل و نقل کاهش یابد و متعاقباً منفعت عمومی را در بر گیرد (عسگری، 1381: 43). به عبارت دیگر مکان یابی سلسله عملیات و اقدامات و تمهیداتی است که در زمینه حصول از وجود شرایط و فراهم آمدن امکان اجرای یک فعالیت بوده و بر اساس آن دستیابی به هدف، نسبت به اجرای عملیات در مکان انتخاب شده اقدام می نماید و در این بین تبعات و عوارض موضوع بررسی شده و مد نظر قرار می گیرد (حیات روحی، 1380: 59).
اصول مکان یابی پایگاه های امداد و نجات در واقع همان مکان یابی و انتخاب بهینه و مطلوب نقطه و محل استقرار است به گونه ای که اصول پدافند غیرعامل برای یک هدف دفاعی را تأمین نماید و ضایعات ناشی از حملات مصنوعی و تهدیدات را به حداقل ممکن کاهش دهد (مطالعات اولیه (فاز صفر) پایگاه امداد و نجات جاده ای شهرستان اردستان،1390: 10).
2-2-8 تقسیم بندی کلی بحران ها
به طور کلی بحران ها در پنج دسته کلی طبقه بندی می شوند:
1- بحران های زمین شناختی
2- بحران های آب و هوایی
3- بحران های زیست محیطی
4- اپیدمی ها
5- بحران های مرتبط با فعالیت های انسان(میرجلیلی،1388 :81-80).
2-2-9 ارزیابی بحران
ارزیابی بحران شامل تخمین سریع سطح، حجم، عمق و شدت بحران می باشد. بررسی
متغیرهای بحران اغلب بر اساس اطلاعات شاهدان، مشاهده ناظران و سیستم های هشدار دهنده انجام می گیرد. دانستن اندازه و شدت بحران، مسؤلین دست اندرکاران را در تدارک نیازمندی ها و تبیین برنامه های پاسخ به بحران کمک می کنند. مهم ترین اهداف ارزیابی عبارت از تهیه ی تصویر واضح، روشن و مختصر از شرایط بعد از بحران، به منظور شناسایی نیازمندی های بهسازی اضطراری و تبیین استراتژی های لازم برای بازسازی می باشد.
با توجه به گوناگونی انواع بحران ها لازم است معیارهایی برای اندازه گیری بحران در نظر گرفته شود. مناسب ترین معیار مربوط به متغیرهایی است که در غالب بحران ها به صورت مشترک وجود دارند. پیامد مشترک بحران ها، ضایعات و خسارات آنها می باشد. به طور معمول فعالیت‌هایی که به منظور ارزیابی بحران انجام می گیرد عبارت اند از: