جدول (۴-۱۴) تحلیل واریانس رگرسیون راهکارهای توسعه خدمات دولت الکترونیک(تسهیلات،امکانات و برنامه ها) و میزان استفاده کاربران روستایی……………………………………………………………………………………………………………………………….۷۱
جدول (۴-۱۵) ضرایب معادله رگرسیون راهکارهای توسعه خدمات دولت الکترونیک(تسهیلات ،امکانات و برنامه ها) و میزان استفاده کاربران روستایی……………………………………………………………………………………………………………………………….۷۲
فهرست نمودار ها
عنوان نمودار صفحه
نمودار (۴-۱) فراوانی و درصد فراوانی جنسیت افرادی که به پرسشنامه پاسخ داده اند……………………………………………۶۰
نمودار (۴-۲) توزیع فراوانی و درصد فراوانی سن افرادی که به پرسشنامه ها پاسخ داده اند……………………………………۶۲
نمودار(۴-۳) توزیع فراوانی و درصد فراوانی تحصیلات افرادی که به پرسشنامه ها پاسخ داده اند……………………………۶۳
نمودار (۴-۴) آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون……………………………………………………………………………………..۹۱
نمودار (۴-۵)آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون……………………………………………………………………………………….۹۱
نمودار (۴-۶) آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون…………………………………………………………………………………….۹۲

فصل اول

کلیات تحقیق

۱-۱٫مقدمه
تحولات دهه پایانی سده ی بیستم میلادی در تاریخ علم و صنعت بی سابقه بود،زیرا دستاوردهای انقلاب صنعتی و انقلاب الکترونیک با تحولات فناوری اطلاعات به هم آمیخت و فناوری ارتباطات و اطلاعات (آی سی تی) را پی ریخت. آی سی تی) محصولی بود که دستاوردها و پیامدهای آن در ذهن گروهی عظیم از پدیدآورندگان آن نمی گنجید، (آی سی تی )، فناوری نوینی است که توانسته است خیلی زود تمامی حصارها، قیدو بندها را گسیخته و مرزهای جغرافیایی در عرصه های مختلف، پنج قاره عالم را درنوردیده و بر کلیه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی اثر گذارد.. عرصه تأثیرگذاری فناوری های ارتباطات و اطلاعات تنها به محیطهای شهری منحصر و محدود نمیشود  و دامنه آن حتی دور دستترین مناطق روستایی را در برمیگیرد و  میتواند نقش موثری در فرایند توسعه روستایی ایفا کند. مدل سازمان ملل، فرایند توسعه فنآوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق روستایی دارای پنج مرحله اصلی پیدایش، ارتقاء، تعامل، تراکنش و یکپارچگی است. ایران از سال ١٣٨٢ اولین مرحله در فرایند توسعه این فنآوری را برای جوامع روستایی آغاز کرد.در حال حاضر مراحل پنجگانه، انجام شده و وقت آن رسیده است تا عوامل مؤثر در پذیرش و بکارگیری فنآوری اطلاعات و ارتباطات

در بین روستائیان مورد ارزیابی قرار گیرند. ھمین امر ضرورت و اھمیت این پژوھش را روشن می سازد . افزایش دسترسی به فناوری می تواند یک عامل حیاتی در رشد اقتصادی مناطق روستایی باشد. اما در عین حال برای تحقق، نیازمند همکاری توامان دولت، بخش خصوصی، و صنعت است. بررسی و نگاهی به فعالیت های سایر کشور ها در این راستا و استفاده از تجربیات آنها نیز می تواند در صورت بومی شدن با شرایط کشور، در حرکت ما به این سمت یاری رسان باشد (بهرامیان، ١٣٨۶ ).
۱-۲٫بیان مسئله
امروزه استفاده از ابزارها و فن آوری های روز دنیا باعث می گردد که در امر تجارت بهبود و پیشرفت بهتر و بیشتری نسبت به روش انجام آن د ر گذشته ایجاد شود . یکی از این ابزارها ، ابزارهای الکترونیکی است . با بهره گرفتن از ابزارهای الکترونیکی فواصل کوتاه گردیده ، ارتباطات سریع تر ، مثمر ثمرتر و همگانی تر شده است .جامعه اطلاعاتی در جهان در حال شکل گیری است و شهرها و روستاهای الکترونیکی که زیرمجموعه تفکر جامعه اطلاعاتی می باشند در سالهای اخیر در دنیا مطرح شده اند . کشور ایران همگام با بسیاری از شورهای پیشرو جهان نسبت به توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی اقدام کرده است و تلاش می کند با بهره گرفتن از این فناوری خدمات دولتی را به دورترین نقاط کشور منتقل نماید . در این راستا اقدامات متعددی انجام گرفته است که از مهمترین آنها می توان به اجرای پروژه تجهیز ده هزار روستای کشور به دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی اشاره نمود .در ایران با حمایت تام شرکت مخابرات ایران، بیش از ۸۵۰۰ دفتر خدمات ارتباطی در روستاهای کشور راه اندازی شده است، که امید است با مشارکت و مساعدت سایر وزارتخانه ها و سازمانها و نهادهای مرتبط این روند تقویت یافته و در انتهای برنامه پنج ساله چهارم به ۱۰۰۰۰ دفترداشته باشیم .روستائیان همواره یکی از مصرف کنندگان اصلی تولیدات شهری بوده‌اند که برای رفع مایحتاج خود مرتباً به شهرهای اطراف خود رفت و آمد داشته و دارند.یکی از وظایف مهم سازمانها در پیاده سازی دولت الکترونیک آن است که بتواند سرویسها و خدمات خود را بگونه‌ای طراحی نماید که روستائیان نیز بتوانند از آن سرویسها بهرمند شوند و نیازی به حضور فیزیکی آنها در شهرها کمتر باشد. افزایش دسترسی به فناوری می تواند یک عامل حیاتی در رشد اقتصادی مناطق روستایی باشد. اما در عین حال برای تحقق، نیازمند همکاری توامان دولت، بخش خصوصی، و صنعت است. بررسی و نگاهی به فعالیت های سایر کشور ها در این راستا و استفاده از تجربیات آنها نیز می تواند در صورت بومی شدن با شرایط کشور، در حرکت ما به این سمت یاری رسان باشد در ایران بحث توسعه دفاتر خدمات الکترونیک(ICT) روستایی به عنوان پیشخوان دولت توسعه یافته است و قرار است تا پایان برنامه توسعه چهارم ده هزار روستای کشور به این دفاتر مجهز شود. از آنجا که تجربه توسعه خدمات الکترونیکی از طریق دفاتر ICT روستایی برای اولین بار در کشور انجام شده است، نیازمند تحقیقات مختلف برای شناسایی و بکارگیری درست کاربردهای مرتبط با روستا می‌باشد. این دفاتر اگرچه به لحاظ فیزیکی برپا شده ولی هنوز خدمات مورد نیاز روستائیان را بصورت کامل تامین نکرده است. از جمله چالشهای شناسائی شده عدم موفقیت کامل این پروژه ملی به نبود سرویسها و خدمات برخط دستگاه های دولتی مرتبط با روستا می‌باشد. نبود کاربردهای متنوع برخط دیگر که می‌توانند از طریق دولت الکترونیکی و پیشخوان دولت ارائه شوند مشکل دیگر این دفاتر می‌باشند. تجزیه و تحلیل اقدامات انجام شده و کاربردهای عملیاتی خوبی که هم اکنون از طریق این دفاتر به مرحله بهره‌برداری رسیده است . )گرانمایه پور، ١٣٨۵)
در پارادایم های فکری و رویکرد های نوین توسعه روستایی، بهره گیری از دانش و اطلاعات و به تبع آن ابزارها و تکنولوژی های انتقال و تبادل آن، حائز اهمیت و جایگاه ویژه ای است. بر همین اساس، در راهبردهای توسعه پایدار، جامعه محور و یکپارچه روستایی، بهره گیری از ساختارها و برنامه های مرتبط با معماری اطلاعات و مدیریت دانش که امروزه در شکل نوین آن در بسترهای تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات قابل انجام است، از اولویت بالایی برخوردار بوده و براحتی می توان کارکردهای گوناگون توسعه را در ارتباطی تنگاتنگ و هم افزا با کارکردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات ارزیابی نمود. فناوری اطلاعات و ارتباطات مجموعه‌ای در هم تنیده از اجزاء مرتبط با یکدیگر، شامل زیرساختها و فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی، کاربردها، خدمات، نیروی انسانی و نیز ساختارها و سازمانهای متولی است که در ارتباط با نظام اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی یک کشور فعالیت می‌نمایند. در نظام مرتبط با خدمات الکترونیک روستایی، چنین مجموعه‌ای می‌بایست تمرکز بر محیط‌های روستایی نموده و در تعامل با سطوح توسعه، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. لذا، خدمات الکترونیک روستایی، مقوله ای پیچیده بوده و توسعه آن مستلزم تعامل همزمان ابعاد سه گانه فناوری، خدمات و آگاه سازی (شروط لازم) با در نظر گیری نوعی نظام پشتیبانی سازمانی، نیروی انسانی، برنامه‌ای و همانند آن (شرط کافی) می باشد.یکی از ابزارهای لازم برای راهگشایی و استفاده از قابلیت‌های خدمات الکترونیک روستایی، شناسایی و تحلیل دقیق ابعاد مختلف خاصه بررسی نقاط قوت و ضعف و نیز فرصت ها و تهدیدهای مطرح می باشد.( ازکیا و غفاری، ١٣٨٣ (
.لذا توسعه خدمات الکترونیک در روستا ها امری ضروری و مهم تلقی میگردد .بنابراین سوال اصلی تحقیق عبارت است از:
عوامل موثربر توسعه خدمات الکترونیک در میان کاربران روستایی کدامند؟
۱-۳٫اهمیت وضرورت موضوع تحقیق
با توجه به اینکه افزایش جمعیت وبیکاری و فقر در حوزه روستایی، مهاجرت روزافزون روستاییان به سوی شهرهای بزرگ و …. از جمله دلایلی هستند که ضرورت و اهمیت توسعه پایدار روستایی را نمایان می سازد.که مطالعات انجام شده درباره خدمات الکترونیک روستایی (ICT)چند سالی است که در دنیا مطرح شده است ودر کشور ما نیز از سال ۱۳۸۲ به بعد کتاب ها، مقالات و رساله های دانشگاهی به طور مستقیم وغیر مستقیم در این مورد به تحقیق پرداخته اند که می توان به مواردی از آن ها اشاره کرد:بنابراین توسعه خدمات الکترونیک و گرایش و ایجاد انگیزه و افزایش جذب روستاییان به استفاده از خدمات الکترونیک در دسترس یک ضرورت مهم و کاربردی تلقی گردیده که با ایجاد بستر مناسب واین امر امکان پذیر خواهد گردید.
علی اکبر جلالی در کتابی تحت عنوان »یک سال تلاش در توسعه فناوری اطلاعات« نتیجه تلاش ها و فعالیت های انجام شده در راستای تحقق فناوری اطلاعات و گسترش آن درایران را بیان نموده و مشکلات پیش روی در این زمینه را برشمرده است (جلالی، ۱۳۸۱) .
-جلالی، روحانی و زارع در کتاب » روستاهای الکترونیکی « به طور مستقیم اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاها را بررسی کرده اند و ضمن بیان ضرورت استفاده ازفناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاها و بیان نمونه های موفّق جهانی آن به بررسی دستاوردهای اجتماعی و اقتصادی این پدیده در روستاها پرداخته اند. ضمناً این کتاب در حال حاضر تنها کتاب فارسی در زمینه ICT روستایی است (جلالی، روحانی و زارع، (۱۳۸۵ .
-رضوانی در کتاب » مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران « توجه بهخدمات الترونیک را از اولویت های اساسی در فرایند برنامه ریزی توسعه روستایی کشور دانسته و از آن به عنوان ابزاری ضروری جهت رشد و توسعه روستایی یاد کرده است و به کاربردهای متنوع و گسترده ICT و ITدر نواحی روستایی اشاره نموده است (رضوانی، ۱۳۸۷ ) .
-یافته های پژوهشی الهامی با عنوان » بررسی زمینه های گسترش ICT در توسعه روستایی در دهستان دابوی شمالی محمودآباد« نشان می دهد که موانع مدیریتی، فنی، فرهنگی - اجتماعی از محدودیت های عمده گسترش خدمات الترونیک در این منطقه محسوب می شود (الهامی،.۱۳۸۵)
-نوری در پژوهشی با عنوان »تحلیل زمینه های گسترش های فناوری جدید اطلاعاتی و ارتباطی در توسعه روستایی« به این نتیجه رسیده است که جهت دستیابی به آثار مثبت فناوری اطلاعات و ارتباطات ضروری است بستر مناسب برای گسترش کاربرد این فناوری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، سیاسی و محیطی در همه سطوح اعم از ملّی،منطقه ای و محلّی فراهم شود (نوری، ۱۳۸۵) .
-در سال ۱۳۸۲ اولین همایش توسط »کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا« پژوهشکده الکترونیک دانشگاه علم و صنعت ایران برگزار گردید که در مجموعه مقالات ارائه شده در این همایش، ابعاد متفاوت کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق روستایی مورد بحث قرار گرفته است.
-در سال» ۱۳۸۴ همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه محلّی « در روستای قرن آباد از توابع استان گلستان اولین مرکز ICTروستایی کشور برگزار شد و در آن گسترش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه روستایی مورد بررسی قرار گرفت.
- یافته های هدایتی مقدّم در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان »ارزیابی نقش دفاتر ICTروستایی در ارائه خدمات به نواحی روستایی استان اصفهان: مطالعه موردی روستاهای سین، مدیسه، مهرگان و کبوترآباد « نشان می دهد که دستاوردهای اقتصادی دفاتر ICT بیشتر از دستاوردهای اجتماعی و فرهنگی است و علی¬رغم توانمندی های بالای دفاتر در ارائه خدمات، فعالیت این دفاتر عمدتاً به خدمات پستی و پست بانک محدود می باشد (هدایتی مقدم، ۱۳۸۷) .
-بدرقه در کتاب خود تحت عنوان» استراتژی های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات«ICT به کلیات و مفاهیم ICT و کاربردهای مختلف این فناوری پرداخته و همچنین به روستای الکترونیکی اشاره و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا را در فصل هشتم کتاب توضیح داده است (بدرقه، ۱۳۸۵)
ثرین- پذیرش آی سی تی در بین نوجوانان نروژی را بررسی کرده و با تمرکز بررفتار و توان پذیرش آی سی تی بر مبنای دو فرضیه اساسی، عوامل مؤثر بر پذیرش این فناوریها را تقسیم بندی کرده است . بر اساس نخستین فرضیه او مبنی بر وجود رابطه بین آی سی تی و کاربران برای پذیرش این فناوری ها، عوامل مؤثر بر پذیرش عبارت اند:از ویژگی های آی سی تی، ویژگی های کاربر، و ویژگی های مربوط به ارتباط بین آی سی تی و کاربر . در فرضیه دوم، وجود احساس نیاز به آی سی تی و وجود امکانات برای پذیرش آن دو شرط اساسی پذیرش برشمرده شده اند.
۱-۴٫اهداف تحقیق
با توجه به موضوع پژوهش حاضر که به بررسی عوامل موثر بر توسعه خدمات الکترونیک در میان کاربران روستایی زاهدان با بهره گرفتن از مدلهای ttf وutaut می پردازد، اهداف زیر مد نظر است : که
-اهداف کلی این تحقیق بررسی عوامل موثر بر توسعه خدمات الکترونیک در میان کاربران روستایی زاهدان با بهره گرفتن از مدلهای ttf وutaut می باشد.
اهداف فرعی :محقق با توجه به کمبود تحقیقات موجود در این زمینه و همچنین به علت اهمیت خدمات الکترونیک در میان کاربران روستای و افزایش فهم استفاده کنندگان از علم الکترونیک و میزان توسعه این علم جهت انجام امور در مناطق روستایی بدین نتیجه رسیده است که انجام این تحقیق اهمیت و ضرورت اجتناب ناپذیر دارد.که این اهداف فرعی پژوهش شامل :
الف-تاثیر عوامل توسعه خدمات دولت الکترونیک در میان کاربران روستایی
ب-تاثیر اولویت عوامل اثر گذار برتوسعه خدمات الکترونیک و ارتباط ان با میزان استفاده کاربران روستایی
ج-بررسی راهکارهای توسعه خدمات الکترونیک و میزان استفاده از آن در میان کاربران روستایی می باشد.
۱-۵٫چارچوب نظری تحقیق
چارچوب نظری الگویی است که محقق بر اساس آن درباره روابط بین عواملی که در ایجاد مسئله، مهم تشخیص داده شده اند، نظریه پردازی می کند. این نظریه می تواند ضرورتاً سخن پژوهشگر نباشد و بطور منطقی از نتایج قبلی پیرامون مسئله نشأت گیرد. به طور خلاصه چارچوب نظری به رابطه بین متغیرهایی مانند متغیرهای مستقل، وابسته، مداخله گر و تعدیل گر که تصور می شود در دگرگونی شرایط مورد بررسی نقش دارند، می پردازد. ایجاد چنین چارچوب نظری در برقراری و ساخت فرضیه ها، آزمون ها و همچنین تکمیل درک پژوهشگر کمک می کند. (خاکی، ۱۳۸۷، ۳۰).۱
تمامی مطالب یاد شده در بالارا می توان در سوال های اصلی تحقیق تلخیص کرد .
۱-۶٫سؤالات تحقیق
سوال اول- عوامل موثر بر توسعه خدمات دولت الکترونیک در میان کاربران روستایی کدامند ؟
سوال دوم-اولویت عوامل موثر بر توسعه خدمات دولت الکترونیک در میان کاربران روستایی چگونه است ؟
سوال سوم- راهکارهای توسعه خدمات دولت الکترونیک در میان کاربران روستایی چیست؟
۱-۷٫قلمرو مطالعاتی تحقیق