هیدر را پدر نظریه اسنادی دانسته اند. مقاله ای از او را می توان آغازی بر ادبیات مربوط به اسنادها دانست. در این مقاله، او اظهار داشت که در تعیین مکان (کانون) یک اسناد، مرتبط با مفهوم” ساخت واحد “می باشد(خداوردی،۱۳۸۳و میشل،۲۰۰۱).
بدین معنی که هم علل (ریشه ها) و هم اثرات، واحدهای علّی را تشکیل می دهند و با بررسی شباهت و نزدیکی بین ریشه ها و اثرات، استنباط ها یا اسنادهای مربوط به رویداد شکل می گیرند. او اعتقاد داشت که احتمال اسناد های شخصی بیشتر از اسنادهای موقعیتی است؛ زیرا معتقد بود که افراد” پیش الگوی ریشه ها^[۶۲]” هستند. این اظهارات باعث شکل گیری تحقیقات بسیاری در خصوص خطاها و سوگیری های اسنادی به علاوه اسناد مسئولیت پذیری شد. با توسعه ایده های هیدر و تدوین روان شناسی عامیانه یا پدیدارشناسی عوام ^[۶۳]سه قضیه بنیادی نشات گرفت: نخست، به منظور فهم رفتار افراد، باید فهمید که آنها محیط اجتماعیشان را چگونه درک و توصیف می کنند. دوم ، افراد در تلاش برای کنترل محیطشان و پیش بینی رفتار دیگران در پی محیطی با ثبات و قابل پیش بینی هستند. و سوم ، افراد به منظور فهم رفتار به کیفیت های مزاجی^[۶۴] فردی نگاه خواهند کرد(تقی پور،۱۳۷۸).

شکل۲-۱، مدل هیدر در مورد اسناد(تقی پور، ۱۳۷۸)
۲-۳-۳.نظریه استنباط های متناظر^[۶۵]
جونز^[۶۶] اظهار داشت که در رسیدن از اعمال به تمایلات^[۶۷]، یا به طور کلی استنباط شخصیت از رفتار، یک فعالیت همه گیر، با اهمیت فراوان برای همه ما می باشد. جونز و دیویس^[۶۸] برای تبیین چگونگی
استنباط مردم در مورد تمایلات یا ویژگی های شخصیتی افراد تلاش کردند(تقی پور،۱۳۷۸و سین،۱۹۹۱).
نظریه استنباط متناظر نه در تحقیقات اخیر روان شناسی اجتماعی به کار رفته است و نه در تحقیقات روان شناسی ورزش، با این وجود این نظریه مراحل مهمی از تاریخ نظریه ی اسنادی را تشکیل می دهد و لذا در جای خودش مهم می باشد. این نظریه همچنین می تواند چارچوب ادراکی مفیدی برای فهم فرایندهای اسنادی در ورزش از قبیل تعاملات عامل - شاهد(مثل ورزشکار- مربی) و سوگیری های اسنادی فراهم نماید(تقی پور،۱۳۷۸).
شکل۲-۲، مدل استنباط متناظر اسنادهای جونز و دیویس(تقی پور، ۱۳۷۸)
۲-۳-۴.اصل تغییر همگام^[۶۹]
دیدگاه کلی^[۷۰] و همکاران، دیگر دیدگاه بانفوذ در مورد اسنادها می باشد. کلی، اظهار داشت افراد با پردازش اطلاعات در مورد این که آیا با تغییر رویداد، اوضاع و شرایط همراه آن تغییر می یابد یا نه به علت آن رویداد پی می برند(تقی پور،۱۳۷۸و سین،۱۹۹۱).
اساسا در این نظریه، اعتقاد بر این است که سه نوع اطلاعات در ایجاد یک اسناد به کار برده می شود ۱) اطلاعات مربوط به توافق عام، یعنی رفتار فرد مورد نظر به علاوه سایر افراد، به طوری که رفتار فرد به چه میزان در سایرین دیده می شود. ۲) اطلاعات مربوط به ثبات، یعنی ثبات رفتار در طی زمان. ۳) اطلاعات مربوط به تمایز، یعنی رفتار مشاهده شده متمایز از رفتارهای مشابه است یا مرتبط با آنها برای مثال، اگر فردی از دویدن لذت می برد آیا صرفا از دویدن در پارک لذت می برد(تمایز بالا) یا از دویدن در جاهای دیگر هم لذت می برد ( تقی پور،۱۳۷۸).
با وجود سهم زیاد کلی در نظریه ی اسناد، نظریه ی او نیز در روان شناسی ورزش زیاد مورد توجه قرار نگرفته است.
پیامدهای اسنادی
رفتار
انگیزش
هیجان
پیشایندهای اسنادی
اطلاعات
انگیزش
باورها
اسنادها
دلایل/علل
درک شده
الف)عناصر
ب)ابعاد
شکل۲-۳، مدل فرایند اسنادی کلی و میکلا (۱۹۸۰)
۲-۳-۵.اسنادهای پیشرفت^[۷۱] وینر
سهم وینر در حوزه نظریه اسنادی به خصوص در حیطه فرایندهای اسنادی مرتبط با زمینه هایی که موفقیت و شکست در آن ها مورد بحث است، بسیار چشم گیر و مهم بوده است. اکثر تحقیقات مرتبط با ورزش، دیدگاه وینری را به کار برده اند. تحقیقات وی با بررسی پاسخ های اسنادی به موفقیت و شکست تحصیلی در کلاس درس شروع شد.
وینر و همکاران او با بهره گرفتن از تحلیل هیدر به عنوان یک مبنا، مفاهیم انگیزش موفقیت و کانون کنترل را برای ایجاد یک مدل طبقه بندی برای اسنادها و متعاقب آن یک مدل پیش بینی کننده برای پیامدهای اسنادها را گسترش دادند. این دیدگاه ها، اساسی برای تحقیقات اسنادی در ورزش ایجاد کردند. اگرچه وینر تنها شخص یا نخستین فرد پیشنهاد کننده مدل نظری اسناد نبود، اما او بهترین تئوری اسنادی را از لحاظ اهمیت ارائه داده است (دایان^[۷۲]، ترجمه بهرام و شفیع زاده،۱۳۸۳).
وینر با بهره گرفتن از کار اولیه به عنوان یک پایه، تئوری اسنادی رفتار پیشرفت را شکل داد. او اظهار کرد که افراد راجع به موفقیت ها و شکست هایشان اسنادهایی می سازند و این اسنادها بر انگیزش پیشرفت و رفتار موثر است. طبق این نظر وینر، پاسخ های افراد در جواب دلایل شکست و پیروزیشان احتمالا در یکی از این چهار طبقه جا خواهد گرفت (خداوردی،۱۳۸۳و دایان، ترجمه بهرام و شفیع زاده،۱۳۸۳).

1. 1. توانایی

1. 1. تلاش

1. 1. بخت واقبال

1. 1. دشواری تکلیف

در مدل اصلی، وینر اسنادها را همراه با دو بعد مکان علّیت و ثبات طبقه بندی کرد. مکان، یعنی اسناد برای مجری تا چه اندازه درونی یا بیرونی است. مثلا توانایی و تلاش درونی، و بخت و اقبال و دشواری تکلیف بیرونی هستند. ثبات به این بر می گردد که اسناد احتمالا در طول زمان تغییر می کند. توانایی و دشواری تکلیف، علل با ثبات هستند. بعدا وینر بعد سوم (قابلیت کنترل) را برای تمایز بین عواملی که درونی اند ولی خیلی قابل کنترل نیستند، (مثل تلاش شخصی)، به مدل خود اضافه کرد (دایان، ترجمه بهرام و شفیع زاده،۱۳۸۳). مدل وینر اشاره می کند که ثبات مهم ترین بعد اسنادی است و ثبات منجر به افزایش قطعیّت مربوط به نتایج آینده می شود (گوردون و راندال،۲۰۰۸).
مدل اسنادی رفتار و هیجان پیشرفت که اخیرا توسعه یافته، مدلی مناسب برای آزمودن نقش اسنادهای علّی در موقعیت های مرتبط با سلامتی را فراهم می کند. در این مدل وینر معتقد بود که اسنادهای علّی برای وقایع ونتایج، رفتار انگیزشی را از طریق تحت تاثیر قرار دادن پنداشت های مورد انتظار و پاسخ های عاطفی تغییرمی دهد(رودیسیل،۱۹۸۹).
نظریه اسنادی وینر(۱۹۸۵)، فرض کرد که تفکرات، آنچه ما احساس می کنیم و احساسات، آنچه را انجام می دهیم را تعیین می کنند. وینر تاکید می کند که اسناد علّی: الف) توسط نتایج متاثر می شوند (مثل پیروزی وشکست در ورزش)؛ ب) روی رفتارهای آینده اثر دارند، چرا که آن ها بر انتخاب و شدت و پایداری رفتار موثرند ( لی فول و همکاران، ۲۰۰۸).
نظریه وینر ریشه در نظریه پیشرفت اتکینسون^[۷۳](۱۹۶۵) دارد. نکته اصلی در نظریه اسناد وینر مشتمل بر شناخت علّی و معلولی و نیز رابطه اجزای علّت ها بر نتایج روان شناختی است. نظریه مورد نظر بر موضوعات و پدیده های متعدد و متفاوتی وابسته است که عبارتند از: حفظ عزت نفس، برنامه های پیشرفت متغییر، برنامه های تقویت، سر چشمه عواطف، یادگیری، ارزشیابی و علایق. گستردگی این نظریه به کاربردهای آن در حوزه هایی نظیر بی قراری، تسلط، تصمیمات قضایی، تنهایی، تعلّق و نیز افسردگی نمود بیشتری پیدا می کند(خداوردی،۱۳۸۳).
۲-۴.عناصر و ابعاد اسنادی
آخرین تقسیم بندی ابعاد اسنادی عبارتند از
۲-۴-۱.بعد منبع^[۷۴]
راتر^[۷۵](۱۹۶۶) و همکارانش، در طبقه بندی علّت ها پیشنهاد کرده اند که علل یا از درون فرد سرچشمه می گیرند یا از رویدادهای بیرونی. مشابه این نظر کسانی مانند هیدر (۱۹۸۵)، دچامز^[۷۶] (۱۹۶۸)، دسی^[۷۷] (۱۹۷۹) و وینر (۱۹۷۹)، طبقه بندی هایی بر اساس علّت های درونی یا بیرونی به عمل آورده اند. راتر این مفهوم را منبع کنترل نامید(خداوردی،۱۳۸۳).
افراد با منبع کنترل درونی کسانی هستند که معتقدند رویدادهای مثبت و منفی زندگی در نتیجه طرح ریزی دقیق و کوشش های پیگیر خود آن هابه دست می آید و برای اعمال و رفتار پیامد های ناشی از آن قبول مسئولیت می کنند. در مقابل افراد با منبع کنترل بیرونی کسانی هستند که میان رفتار خود و رویداد ها هیچ گونه رابطه علّت و معلولی نمی بینند و بخت واقبال، تصادف یا اشخاص دیگر را مسئول نتایج رفتار خود می دانند. در نتیجه برای اعمال و رفتار خود قبول مسئولیت نمی کنند (خداوردی،۱۳۸۳ و گرنیگون و دلویی،۲۰۰۳). وینر، معتقد است که منبع کنترل یک مفهوم واپسگرایانه است و به جای آن از اصطلاح منبع علّیت یاد می کند. وینر تاکید می کند که باید آن ها را ازهم جدا کرد. بعد مکان علّیت^[۷۸] یا منبع اشاره می کند به اینکه آیا علّت به طور درونی یا بیرونی برای فرد درک می شودیا نه؟(کافی و ریس،۲۰۰۷و لی فول و همکاران، ۲۰۰۸).
۲-۴-۲.بعد ثبات
ثبات بعدی است که مرتبط با مدت زمان درک شده علّت است (کافی و ریس،۲۰۰۷و لی فول و همکاران، ۲۰۰۸).
سلیگمن (۱۹۸۷)، بعد ثبات علّت ها را در یک مقیاس به دو صورت تغییرپذیر و تغییرناپذیر تعریف می کند (گرنیگون و دلویی،۲۰۰۳). این بعد توجیه کننده موفقیت ها یا شکست های زودگذر در برابر موفقیت ها و شکست های مزمن است. بنابراین عواملی چون توانایی و خانواده را می توان نسبتاً ثابت و تغییرناپذیر تلقی نمود. در حالی که عواملی مانند توجه و خلق، از ثبات کمتری برخوردارند. مثلا کوشش، از واقعه ای به واقعه دیگر، زیاد یا کم می شود؛ در حالی که خلق، یک حالت موقّت تلقی می شود. در نتیجه اجزای ادراکی یک علّت می تواند تغییر یابد. ثبات، تابعی از تغییر در نگرش ها از موقعیتی به موقعیت دیگر است. نکته اصلی بعد ثبات این است که اسنادهای ثابت (توانایی و سختی تکلیف) پیش بینی پذیرتر از اسنادهای غیر ثابت (تلاش وشانس) هستند (خداوردی،۱۳۸۳).