بر اساس قوانین ملی کپیرایت اکثر کشورها، پایگاه داده ها مورد حمایت واقع میشوند. با این وجود، آستانه اصالت که برای حمایت کپیرایت ضروری است از یک کشور به کشور دیگر متفاوت است و ممکن است در یک کشور یک دادگان حمایت شود و در کشور دیگر خیر. این بدان معناست که حمایت کپی رایت برای موارد خاص پایگاه داده، بسته به سطح اصالت مورد نیاز حتی با وجود سرمایهگذاری هنگفت وجود نخواهد داشت. پایگاه دادهای که شامل اطلاعات جامع میشود، بدون گزینش به شیوهی نظاممند، مانند داده الفبا یا شماره ها ممکن است از حمایت در تمامی کشورها برخوردار نشود به همین دلیل نیز برخی کشورها از طریق رژیم حقوق خاص به حمایت از این داده ها میپردازند البته شیوه های حمایتی دیگر چون رقابت غیر منصفانه نیز وجود دارند.

در حمایت از پایگاه داده غیر اصیل هیچ قانونی وجود ندارد لیکن در حمایت از داده های اصیل کنوانسیون برن، تریپس و معاهده کپیرایت وایپو مقرراتی را دارا میباشند لیکن در سطح منطقهای دستورالعمل اتحادیه اروپا در ۱۹۹۶ حق خاص را به پایگاه داده ها به منظور حمایت از سرمایه و تلاش صورت گرفته، صرف نظر از خلاقانه بودن خود پایگاه داده اعطا میکنند.
در سطح ملی قانون کپیرایت مکزیک و کره ۲۰۰۳ دارای مقرره در حمایت از پایگاه داده های غیراصیل هستند. در ایالات متحده کپیرایت به آثار اصیل که در یک شکل بیان ملموس تثبیت^[۱۱۶] شده باشند تعلق میگیرد و پایگاه داده مجموعهای از داده های مرتبط سازمان یافته است که در آمریکا تحت عنوان مجموعه که به جمع داده های از قبل موجود که انتخاب و منظم شدهاند و باعث خلق اثری اصیل میشوند اطلاق میشود مورد حمایت قرار میگیرد. به عبارت دیگر، آنچه که تحت قانون کپیرایت حمایت میشود، گزینش و ترتیب داده های از پیش موجود است و نه خود داده ها^[۱۱۷].
محدوده حمایتی که پایگاه داده در آمریکا به دست میآورد در دعوای انتشارت فیست در برابر خدمات تلفن رورال ^[۱۱۸]مورد بررسی قرار گرفت که دادگاه اعلام کرد به دلیل وجود تنها یک راه منطقی برای ایجاد دفترچه راهنمای تلفن، حداقل خلاقیت در این اثر وجود ندارد و شرط اصالت تحقق نیافته است و با وجود کپی بسیار شبیه و تمام عیار از این دفترچه، نمیتوان آن را مورد حمایت در برابر نقض، قرار داد. این موضوع از اهمیت به سزایی برخوردار است چراکه امروزه سیستمهای اطلاعات جغرافیایی جامع، از مجموعه داده های زمینی و فرازمینی تشکیل شدهاند که از آنها بیشتر به عنوان یک مجموعه^[۱۱۹] یاد میشود تا نقشه به این دلیل که نقشه ها معمولا در یک سطح صاف منعکس میشوند و ویژگیهای مناطق خاصی از زمین چون اندازه ،شکل و روابط آنها با دیگر عناصر موجود در محیط را نشان میدهند.
بند دوم-حمایت در قالب نقشه^[۱۲۰]
در قانون اکثر کشورها از جمله قانون ایالات متحده صریحا نقشه مورد حمایت کپیرایت میباشد البته ادعاهایی در خصوص اینکه در ایجاد نقشه خلاقیت وجود ندارد مطرح شد تا اینکه موضوع قابلیت حمایت کپیرایت از نقشه ها در دعوای میسون در برابر داده مونتگموری ^[۱۲۱]مطرح شد و دادگاه نقشه های مولف را به عنوان مجموعهای از داده های واقعی شناخت ولی اعلام کرد که مولف بیش از میزان حداقل مورد نیاز، اعمال خلاقیت کرده است و بر اساس قانون کپیرایت از نقشه ها در قالب آثار گرافیکی، تصویری و تجسمی حمایت میشود. البته هر تغییر و بهبود در نقشه ها توسط بهرهگیران حمایت کپیرایت، تنها در برابر کپیبرداری مستقیم ملاک قرار داده میشود^[۱۲۲].
بند سوم-حمایت به عنوان عکس^[۱۲۳]
راه دیگر در حمایت از تصاویر داده های جغرافیایی حمایت در قالب عکس میباشد. ماهواره های آب و هوا امروزه، برای عکس برداری در فضا به منظور دستیابی به بیشترین پوشش از ماهواره های زیستی موجود در خط استوا مانور میدهند و عکسهای مرئی و مادون قرمز را منتقل کنند. در واقع، عکس حاصل فرایند است و هنر تولید عکس از اشیاء در سطح حساس به نور با فعالیت شیمیایی نور یا دیگر شکلهای انرژی چون اشعه ایکس و گاما میباشد.
مانند نقشه ها، عکسها صراحتا از موارد حمایت کپیرایت میباشند البته بحثهایی در خصوص اینکه عکسها از شروط حمایت برخوردار هستند یا خیر مطرح شده است طوریکه عدهای معتقد بودند به دلیل ماهیت مکانیکی عکس و اینکه دوربین تنها عمل ضبط برخی اشیا موجود را انجام میدهد، شایسته حمایت نیست. لیکن دادگاه، در دعوای شرکت بورو گیلس در برابر سارانی^[۱۲۴] این ایده را رد کرد و اعلام کرد عکس، اثر اصیل هنری محسوب میشود چرا که فرد تصور ذهنی اصیل خود را در انتخاب موقعیت و چینش و دیگر موارد مرتبط به کار میگیرد. لیکن به نظر میرسد، رای دادگاه در مواردی که موضوع عکس صرفا یک واقعیت باشد و عکس انعکاسی از آن، قابل تمیز باشد چرا که آنچه دادگاه در رای به آن استناد میکند چون نوع عکسبرداری، میزان نور و چینش در در جریان داده از یک ماهواره انتقال دهنده قابل تصور نیست و تنها میتوان خلاقیت را در انتخاب موقعیت ماهواره در هنگام عکسبرداری مشاهده کرد و اینکه این میزان از خلاقیت کافی است یا خیر جای تردید دارد^[۱۲۵].
مالکان داده های سنجش از راه دور ماهواره ها امیدوارند که در غیاب قوانین ملی و بین المللی واضح در خصوص نقض کپیرایت این دسته از داده ها خود بتوانند با میان کشیدن این بحث از نقض کپیرایت این آثار جلوگیری کنند. دو دعوای مشهور در خصوص به چالش کشیدن این موضوع در آلمان و فرانسه مطرح شد که در دعوای نخست دادگاه برلین حمایت کپی رایت به عکسهای سنجش از راه دور را رد نمود لیکن در دعوای فرانسه که مورد بررسی در دادگاه تجدید نظر نیز واقع شد حمایت را به تصاویر سنجش از راه دور اعطا کرد.
هر یک از این دعاوی با جزئیات بیشتر در ذیل مورد بررسی واقع میشوند.
الف-آلمان
در سال ۱۹۸۴، آژانس فضایی اروپا با نهاد CDZ در آلمان چندین موافقتنامه امضا کردند تا نهاد آلمانی به عنوان توزیعکننده رسمی تصاویر METEOSAT آژانس فضایی اروپا ^[۱۲۶]ESAبرای ارتباط با استفاده تجاری از این عکسها در آلمان باشد. بر اساس این قرارداد مقرر شد که آژانس اروپا مالک کپیرایت تصاویر باشد، البته برخی از حقوق به نهاد آلمانی نیز واگذار شد تا اینکه در ۱۴ مارچ ۱۹۹۸ یک شرکت تبلیغاتی در تبلیغ تجاری خود برای شرکت مرسدس بنز در روزنامه از تصاویر METEOSAT بهره برد و از آنجا که تبلیغ هیچ ارجاع کپیرایت نداشت نهاد آلمانی و آژانس فضایی اروپا مشترکا نزد دادگاه برلین اقامه دعوی کردند.
آژانس فضایی، تصویر مورد بحث را به عنوان عکس تلقی میکرد که بر اساس قوانین کپیرایت و حقوق مجاور آلمان تصاویر مورد حمایت کپیرایت میباشند و آژانس خود را مالک این تصاویر می دانست در مقابل شرکت تبلیغاتی، ادعای مالکیت آژانس را به دلیل اینکه تصاویر توسط خود آژانس گرفته نشده رد میکرد. ذکر این نکته ضروری است که در ماده ۲ قانون کپیرایت آلمان آثار قابل حمایت برشمرده شدهاند که شامل آثار عکاسی می باشند ولیکن آثار عکاسی به دو دسته آثار عکاسی^[۱۲۷] و آثار عکاسی ساده^[۱۲۸] تقسیم میشود که دسته اول تحت حمایت کپیرایت و دسته دوم تحت حمایت حقوق مجاور چرا که دارای خلاقیت فکری و مدت حمایت کمتر نسبت به دسته اول میباشند.
ادعای آژانس فضایی اروپا خود دارای تناقض است چرا که بر اساس این ادعا به طور همزمان تصویر، خلاقیت فکری کافی برای تلقی شدن به عنوان اثر عکاسی را داراست و از طرف دیگر خلاقیت کمتر را هم به عنوان اثر عکاسی ساده داراست. در میان آثار قابل حمایت در ماده ۲ قانون آلمان کلمهای به نام LICHTBILDWERKE که شامل آثار عکاسی و آثار تولید شده به کمک تکنیکهای مشابه با آنهایی که در آثار عکاسی مورد استفاده واقع می شوند وجود دارد اگرچه در زبان انگلیسی به آن عکس گفته میشود اما آن میتواند به عنوان تصویر نور یا صحنهای ایجاد شده با نور نیز قلمداد شود.
به طور خلاصه، این کلمه نشان میدهد که اشعه به منظور ایجاد یک تصویر به کار گرفته میشود با این تفاسیر، میتوان نتیجه گرفت کلمات آثار عکاسی و آثار مشابه، انعطاف پذیر و شامل تولیدات تکنولوژیکی ایجاد شده با نور یا دیگر تصاویر دیجیتالی چون نمونه مورد بحث دارای کفایت هستند. به هر حال، در قانون آلمان این آثار باید تحت مداخله مستقیم بشر و با خلاقیت فکری کافی ایجاد شوند و مولف باید خلاقیت خود را در گسترش منبع نور در زمان عکسبرداری، مکان شیء مورد عکسبرداری، اثبات نماید. داده های خام سنجش از راه دور که شامل نور منعکسشده به صورت دیجیتال به ایستگاه زمینی با سیگنال الکترومغناطیسی فرستاده میشود در خصوص عکس متوست رایانه سطوح رنگی را به شماره داده های پردازش شده ابتدایی فرستاده و مطابق میزان از قبل تعیین شده یا برنامه ریزی شده از رنگ سیاه و سفید استفاده میکند.
رایانه،ماتریسها را به تصویر عکاسی تبدیل میکند و زمانیکه تصویر به دست متخصصان میرسد بزرگنمایی و رنگآمیزی میشود. آژانس فضایی اروپا اعتقاد داشت رنگآمیزی و بزرگنمایی در فراهم سازی میزان مورد نیاز خلاقیت فکری برای کپیرایت کافی است، اما مسئله اینجاست که چنانچه متخصصین دیگر که تصویر مشابه را ایجاد میکند از همان روش بهره برند، دیگر همان روش منحصر به فرد نخواهد بود^[۱۲۹]. با روبرو شدن با مشکل خلاقیت فکری، آژانس ادعای عکس ساده تلقی کردن این تصویر را بر اساس ماده ۷۲ قانون آلمان و به عنوان حقوق مجاور مطرح کرد. به بیان کلی، در آلمان تمام تصاویر میتوانند سزاوار حمایت کپیرایت باشند اما دادگاه باید عامل مداخله مستقیم اشخاص را به منظور اثبات خلاقیت و اصالت بررسی کند.
همچنین، بر اساس ماده ۷ قانون کپیرایت این کشور کلمه مولف به خالق اثر ترجمه شده و متخصصان مالکیت فکری این کشور مولف را فقط شخص حقیقی و نه ربات، ماشین و یا اپراتور دانستهاند. در نتیجه، اشخاص حقوقی چون شرکتهای خصوصی و سازمانهای بین الدولی بین المللی خارج از مفهوم مولف میباشند از اینرو ادعای آژانس اروپایی در مولف تصویر قلمداد شدن مورد تردید است و این امر حتی با توجه به ماده ۶۴ این کشور که مدت حمایت از آثار را ۷۰ سال پس از مرگ مولف میدانند نیز قابل درک است. در نهایت با وجود اظهار نظر برخی متخصصان مالکیت فکری در خصوص قابلیت حمایت کپی رایت از این دسته تصاویر، دادگاه ادعای آژانس فضایی اروپا را به دلیل فقدان اصالت و خلاقیت رد کرد^[۱۳۰].
ب-فرانسه
در سال ۱۹۹۳ توزیع کننده اروپایی تصاویر سنجش از راه دور به نام یورایمیج^[۱۳۱] با شرکت خصوص فرانسوی به نام امست برای توزیع محصولات عکاسی بر اساس تصاویر و داده های لندست قراردادی را امضا کردند تا این محصولات در مجله های فرانسوی استفاده میشدند این قرارداد باعث شد امست خود را مالک محصولات لندست ^[۱۳۲]در کنار یور ایمیج بداند. بعد از مدتی شرکتی فرانسوی یک بازی پازل را به بازار ارائه کرد که دو جزیره معروف فرانسوی را رنگی منعکس میکرد. امست ادعا کرد که نقض کپیرایت تصاویر صورت گرفته است و به همین دلیل اقامهی دعوی کرد و در اثبات تصاویر خود مدارکی را که نشاندهندهی تولید عکس رنگی توسط ماهواره لندست بود را ارائه نمود. در ماده ۱-۱۱۱ قانون فرانسه آمده است که مولف کسی است که اثر هنری را ایجاد کرده و در ماده ۱-۱۱۲ آثار قابل حمایت چون آثار عکاسی و آثاری که با تکنیکهای مشابه عکاسی ایجاد میشود عنوان شده است. امست^[۱۳۳] استدلال کرد که چند داده پردازش شده ابتدایی، برای تولید عکس مورد نظر لازم بودهاند و در تاثیر استدلال خود چند عکس سیاه و سفید که نمود رایانه ای از داده اولیه دیجیتال بود را ارائه داد. این عکسها سیاه و گیج کننده بودند اما نشاندهندهی سرزمین فرانسه بودند اما نکته مورد تردید ابری بود که در قسمتی از تصویر دیده میشد که بعد به عنوان ابر موقت مربوط به هواشناسی معرفی شد.
ویژگیهای مشابه و دیگر شباهات قابل توجه در عکس رنگی باعث شد، دادگاه عکس پازل را نقض کپیرایت شرکت فرانسوی بداند اما در مقابل شرکت نزد دادگاه تجدید نظر اقامه دعوی کرد. دادگاه ابتدا اعلام کرد که این تصویر به دلیل قراردهی اجزای رنگی و هماهنگی آن با فحوای عکس گرفته شده، اثری اصیل^[۱۳۴]و منحصر به فرد است و استفاده از تکنولوژی پیشرفتهی انتقال و ارتقای عکس، گزینش رنگ خاص و میزان واضح بودن و تلطیف رنگها در کنار یکدیگر خلاقیت را در اثر به اثبات میرساند. دادگاه اعلام کرد تصویر امست تحلیل و پردازش شده است و در نتیجه قابل حمایت است. با این وجود، بسیاری از متخصصان فرانسوی به رای دادگاه اعتراض کردند و زمان، تلاش و ابزار به گرفته شده را برای تولید عکسها در حمایت کپیرایت کافی ندانستند لیکن بعد از تایید قابل حمایت بودن عکس، دادگاه به بررسی کپیشدن تصاویر امست پرداخت. با وجود اینکه، تصویر سفید رنگ ابر نبوده است ولیکن شباهات بسیار بین دو اثر چون تپوگرافی کاملا مشابه وجود داشت اما در برابر این استدلال انتقادی وارد شد که تصویر مورد بحث، کپی گسترهی جغرافیایی فرانسه میباشد و نه کپی تصویر امست.
دیگر متخصص مالکیت فکری فرانسوی ^[۱۳۵]بر این عقیده بود که عکس امست از لحاظ رنگآمیزی، غنی شده است اما اطلاعات جدیدی را دربر نمیگیرد در نتیجه قابل حمایت نمیباشد. در می سال ۲۰۰۳ دادگاه تجدید نظر رای دادگاه نخستین را تایید کرد.
با این حال که این تصمیمات رویه قانونی در فرانسه و آلمان نیستند لیکن آنها منعکس کنندهی موارد چالشی جدید در حمایت کپی رایت میباشند^[۱۳۶].
به طور کل، هر دو دعوی رویه قراردادی رایج در صنعت سنجش از راه دور را نشان میدهد که شرکتها تلاش میکنند تا حمایت مالکیتی که خود خواهان آن هستند را ایجاد کنند. با این وجود، این نهادها و شرکتها و افراد نیستند که رژیم مالکیت فکری قانونی را در کشورها ایجاد میکنند بلکه قانونگذاران و نهادهای قضایی همواره نقش تعیین کننده را دارند. البته گرایش استفاده شده در این دو دادگاه تایید میکند که تمام محصولات ماهوارهای همیشه سزاوار حمایت نیستند.
عامل مهم در تحقق کپیرایت، شروط اصالت و خلاقیت و مداخله انسانی در تولید داده ها است به طور مثال در دعوای آلمان ماهوارهای که توسط آژانس اداره میشد به منظور فراهمسازی داده های هواشناسی بود که در فاصله ۳۶۰۰۰ کیلومتری قرار داشت و از سطح اروپا تصویربرداری میکرد لیکن به منظور عکسبرداری از زمین و ماه، ماهواره نیازمند برنامه ریزی خاص میباشد و کارمندان آژانس در انتخاب اشیاء عکس برداری شده، چرخش ماهواره هنگام عکسبرداری، زمان آنرا تعیین میکنند که این امر مثبت امکان حمایت از تصاویر لندست به دلیل مداخله انسانی مکفی در آنست.
برخلاف آن، در دعوی فرانسوی هیچ ورودی توسط کارمندان امست به برنامه ماهوارهای برای عکسبرداری لندست وجود نداشت. در خصوص تصویر منطقهای فرانسه این سوال مطرح است که ماهواره با خواست امست برای عکسبرداری از منطقه خاص در زمانی خاص طراحی شده بود یا تصاویر ناشی از وظیفه سیستماتیک ماهواره بوده است و در آرشیو از طریق استانداردسازی در دسترس هستند. این موضوع مورد سوال است که این مداخله انسانی در ایجاد تصاویر لندست که عکس مورد بحث را ایجاد کردهاند، کافیست و اگر الزامات سنتی از آثار عکاسی مورد توجه باشد این تاثیر سزاوار حمایت نبوده است.
گفتار دوم- رویکرد اروپاییان در حمایت از داده های سنجش از راه دور
کمیسیون اروپایی با ارائه دستورالعمل کپیرایت ۱۹۹۳ میبایست به مسئلهی میزان اصالت یک اثر به منظور اعطای حمایت کپیرایت میپرداخت ولیکن به دلیل اختلاف مفهومی میان دو سیستم حقوق مولف و سیستم کپیرایت انگلوامریکن، حصول اجماع میان کشورهای عضو دشوار بود^[۱۳۷]. نهایتا قانونگذار بر رویکرد سازشکارانه توافق کرد و اعلام نمود که حمایت کپی رایت به اثری اصیل به این معنا که محصول فکری خود مولف باشد، اعطا میشود. با این وجود، هنوز راه برای تفاسیر متفاوت از معیار اصالت باز است و گرچه واحدهای عمومی و خصوصی به طور مثال آژانس فضایی اروپا، کپیرایت را در مورد داده های خام سنجش از دورشان اعمال می کنند ولیکن وضعیت به روشنی آمریکا نمیباشد^[۱۳۸]. به طور کل گرایش غالب در اروپا عدم خلاقانه بودن داده های ماهوارهای است و آنها به عنوان موارد عینی وقایع قلمداد شده و غیر قابل حمایتاند. به دلیل نامشخص بودن حمایت از داده ها در اروپا، در عمل، مولفان به دستورالعمل حمایت از پایگاه داده های اتحادیه اروپا اکتفا میکنند، زیرا حمایت مشخصتری را به عمل میآورد.
بند اول-دستورالعمل پایگاه داده اتحادیه اروپا و حمایت از داده های سنجش از دور
دستورالعمل در زمینه حمایت از پایگاه داده ها و محتوای آنها با ایجاد حق خاص^[۱۳۹] در سال ۱۹۹۶ تصویب شد. حقوق پایگاه داده به تمام دادگانهای ارائهکنندهی مجموعهای از داده ها یا اطلاعاتی که به شیوهای روشمند یا سیستماتیک چینش شده باشند و توسط ابزار الکترونیک یا سایر ابزار قابل دستیابی باشند سرایت میکند. خالق پایگاه داده به منظور کسب حمایت بایست سرمایهگذاری هنگفتی را در دستیابی، تایید و ارائه محتوای پایگاه داده اثبات نماید و این سرمایه گذاری به صورت کیفی یا کمی ارزیابی میشود^[۱۴۰]. آفرینندهی پایگاه داده دارای راهحلهای متنوعی در برابر سوء استفاده از داده ها میباشد که در ذیل به آنها اشاره میشود.
ابتدا، آفریننده میتواند افراد را از گزیدن میزان قابل توجهی از داده های پایگاه داده یا از استخراج ^[۱۴۱]و گزیدن مکرر و سیستماتیک بخشهای غیر قابل توجه پایگاه داده را منع کند. بر اساس دستورالعمل پایگاه داده، گزیدن داده، انتقال موقت یا دائمی تمام یا بخشی قابل توجهی از محتویات پایگاه داده به وسیله بیان دیگر یا هر وسیله یا شکلی میباشد که میتواند به صورت کمی یا کیفی بررسی شود^[۱۴۲].
دوم، آفریننده میتواند از استفاده مجدد^[۱۴۳] داده، در اثر شخصی او یا از استفاده مجدد مکرر و سیستماتیک از بخشهای غیر قابل توجه پایگاه، دیگران را منع کند. استفاده مجدد، به عنوان شکل در دسترس عموم قرار دادن تمام یا بخش مهمی از محتویات از طریق توزیع کپیها، اجاره و یا سایر طرق انتقال تعریف میشود. بسیاری بر این باورند که تا امروز، دلیلی را در خصوص کاربرد دستورالعمل پایگاه داده در حوزه داده های سنجش از دور نیافتهاند، همچنین نمونه آشکاری در خصوص سرایت حمایت خاص از فیدهای داده خام وجود ندارد.
در نتیجه کاربرد دستورالعمل پایگاه داده، در برابر مالکیت غیرمجاز داده های فضایی چون زمینشناسی نامطمئن میباشد^[۱۴۴]. سرمایهگذاری هنگفت به منابعی که در ایجاد داده های مستقل استفاده میشود، اشاره نمیکند بلکه به منابعی که در جستجوی داده های مستقل موجود و جمع آوری آنها در یک پایگاه داده مورد استفاده واقع میشود، ارجاع مییابد. در این خصوص، این سوال مطرح میشود که آیا یک ماهواره صرفا داده ها را در یک دادگان جمعآوری میکند یا به طور همزمان به ایجاد دادههایی که در یک مجموعه یا دادگان جمعآوری میکند میپردازد؟ پاسخ این سوال به طور قطع و فارغ از نوع پاسخ به آن، منجر به عدم حمایت دستورالعمل پایگاه داده از جمعآوری داده های سنجش از راه دور میگردد^[۱۴۵]. در نتیجه، در این بحث، ماده ۹ دستورالعمل اتحادیه اروپا از اهمیت شایانی برخوردار است. چرا که،. نقطه ضعف دستورالعمل در خصوص داده های سنجش از دور در تعریف پایگاه داده میباشد، زیرا اگر نتوان داده های فضایی مشاهده زمین را پایگاه داده دانست دیگر هیچ حمایتی وجود نخواهد داشت چونکه مطابق ماده ۱ دستورالعمل که از مجموعه دادههایی که به صورت نظاممند و روشمند ترتیب داده شوند به عنوان ویژگی اصلی پایگاه داده یاد میکند، در حالیکه سنجش از دور بیشتر ارسال مجموعه ای از داده ها است تا یک پایگاه داده در واقع، داده های برآمده از ماهواره های سنجش از دور پایگاه داده محسوب نمیشوند و تحت حمایت دستورالعمل قرار نمیگیرند^[۱۴۶]. اگرچه آژانس فضایی اروپا به اتحادیه اروپایی پیشنهاد اشاره روشن به اطلاعات خام و پردازش شده را داد اما در نهایت این امر تحقق نپذیرفت و این دستورالعمل بسیار کلی شده است.^[۱۴۷]
همچنین از سوی دیگر، بر اساس این دستورالعمل، تنها میتوان شکل بصری آثار را حمایت کرد اما محصول عملیات ماهواره، یک تصویر نیست بلکه مجموعهای از سیگنالهاست. به عبارت دیگر، داده های منتشر شده توسط ماهواره تنها موج طبیعی تبدیلشده توسط ابزارهای اتوماتیک است و در واقع، بدین دلیل که از قبل وجود داشتهاند، قابل حمایت نیستند ^[۱۴۸].
قابل ذکر است، دستورالعمل پایگاه داده اتحادیه اروپا در تضاد کامل با قانون کپیرایت ایالات متحده میباشد زیرا این دستورالعمل حمایت را به مواردی چون واقعیات که توسط دادگاه عالی ایالات متحده رد شده است تسری میدهد، همچنین مدت حمایت در نظر گرفته شده در دستورالعمل ۱۵ سال میباشد که در مقایسه با مدت ۷۰ ساله قانون کپیرایت ایالات متحده بسیار کمتر است، علاوه بر آن تعاریف موضوعاتی چون گزیدن، استفاده مجدد و فعالیت غیر قانونی در قانون کپی رایت ایالات متحده در مقایسه با دستورالعمل اتحادیه اروپا بسیار روشنتر و دقیقتر میباشد^[۱۴۹].
گفتار سوم-رویکرد آمریکا در حمایت از داده های سنجش از راه دور
ایالات متحده با داشتن نظام کپیرایت، چندین بار از سال ۱۹۹۶، در تصویب قوانینی که حقوق مشابه دستورالعمل پایگاه داده اتحادیه اروپا را اتخاذ کرده بود تلاش نمود. لیکن، کمیتههای کنگرهای قضایی و تجارت و انرژی به توافق دست نیافتند به گونهای که کمیته قضایی، قانونی را که بازتاب دهندهی حقوق پایگاه داده اروپایی را بود ارائه میکرد و در مقابل کمیته تجارت و معادن به قانون ملایمتری نظر داشت و در نهایت لوایح در مجلس به تصویب نرسیدند. با این حال، در قانون کپیرایت این کشور مسئله حمایت از تجلی ایدهها و نه خود ایدهها مورد حمایت قرار گرفته است^[۱۵۰]. علاوه بر این موارد، شروط مبنایی اصالت و خلاقیت به همراه تثبیت، برای حمایت در قالب کپیرایت در این کشور وجود دارد. با نگاه کلی به موارد مطروحه در آمریکا درمییابیم سطح خلاقیت مورد نیاز در حمایت، بسیار پایین است و داده های خام سنجش از راه دور در این کشور مورد حمایت است در صورتیکه این داده ها فاقد معیار خلاقیت در سایر کشورها میباشند^[۱۵۱]. در امریکا داده های سنجش از راه دور حتی در شکل خام یا اولیه آن شایسته حمایت حقوقی هستند چرا که استدلال میشود که به منظور ایجاد پایگاه داده های سنجش از دور باید محل و زمانی که ماهواره باید داده ها را مشاهده کند و میزان قدرت تفکیکی آنها مشخص شود بنابراین تصویربرداری از یک وضعیت مشخص مستلزم خلاقیت در انتخاب مکانها و بازه زمانی تصویربرداری است. در نتیجه، شرط لازم در حمایت کپیرایت اینگونه حاصل میشود^[۱۵۲] همچنین قانون هزاره دیجیتال که در ۱۹۹۹ در ایالات متحده به تصویب رسیده است و دور زدن اقدامات تکنولوژیکی که از دسترسی غیر مجاز به اثر تحت حمایت، جلوگیری می کنند را منع میگرداند و از آنجا که ماهواره ها دربردارندهی اقدامات تکنولوژیکی در منع دسترسی به اثر میباشند منع دسترسی به عکسها و پایگاه داده های آنان منطقی به نظر میرسد و فرد درگیر در دور زدن اقدامات حمایت تکنولوژی بر اساس قانون هزاره مسئول شناخته میشود^[۱۵۳].
بند اول-محدودیتهای حمایت از داده ها در آمریکا
اگرچه امکان حمایت کپیرایت از تصاویر این نوع از داده ها وجود دارد لیکن قبل از نتیجهگیری کامل در خصوص حمایت در برابر دسترسی غیر مجاز به داده ها بایستی سوالاتی چون مشکل نظریه فروش اولیه، تثبیت، استفاده منصفانه و حوزه عمومی در قانون امریکا، پاسخ داده شود که در ذیل به ترتیب مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
الف- دکترین فروش اولیه^[۱۵۴]
حقوق انحصاری محدود به محدودیتهایی مقرر در قانون میباشند و اگر چه در ایالات متحده داده های سنجش از راه دور در تمام مراحل ارسال و پردازش واجد حمایت هستند ولیکن نظریه فروش اولیه قابلیت حمایت از آنها را محدود مینماید. بر اساس این نظریه پس از انتقال مالکیت اثر، دیگر مالک ابتدایی کنترلی بر آن نخواهد داشت ولیکن بر خلاف ارسال کالاهای مادی، ارسال اطلاعات دیجیتال، یک انتقال واقعی نمیباشد چرا که اثر نخست از بین نمیرود و همچنان وجود دارد و مالک سابق و کنونی داده ها، هر دو، آنها را در اختیار دارند که این امر با حقوق انحصاری دارندهی کپیرایت منافات دارد. ^[۱۵۵]با این وجود، این امر در تناسب با اصل دسترسی غیر تبعیض آمیز داده های سنجش از راه دور میباشد زیرا این اصل پا را فراتر نهاده و بیان میکند که پس از فروش یا توزیع داده های اولیه به کشور ثالث، کشور سنجش شده باید بر مبنای قیمت متعارف به داده ها دسترسی داشته باشد و طبق قاعده الزام حقوق بین الملل عرفی موجود در قطعنامه سنجش از راه دور ۱۹۸۶ اصل دسترسی غیر تبعیض آمیز بر کپیرایت ملی، مقدم میباشد^[۱۵۶].
ب- تثبیت ^[۱۵۷]
قبل از بررسی قانون امریکا در این زمینه باید خاطر نشان کرد که در بند ۲ ماده ۲ کنوانسیون برن عنوان شده است که حمایت از دادههایی که به شکل مادی مستقر نشدهاند امکان پذیر نیست، این بدان معناست که حمایت از داده های سنجش از راه دور در طول مرحله ارسال میسر نیست مگر اینکه ماهواره در طول ارسال یک کپی از آن داده ها را در مدار نگه دارد^[۱۵۸].
کنوانسیون برن، خواهان حمایت از آثار اصیل و منعکسکنندهی خلاقیت میباشد. داده های پردازش شده به دلیل دخالت انسانی قابل حمایتاند لیکن داده های اولیه که ثمره فرایند خودکار هستند و بدون اینکه تثبیت شوند پخش میگردند اصیل شناخته نشده و غیر قابل حمایتاند، در بیان کلی، در کپیرایت شکل بصری آثار مورد حمایت است اما در مورد ماهواره، محصول عملیات، جریان سیگنالها هستند و نه یک تصویر. به عبارت دیگر، داده های انتشار یافته از طریق ماهواره ها تنها امواج طبیعیاند که به کمک ابزارهای خودکار ایجاد میشوند و قابل حمایت کپیرایت نیستند، چراکه اینها قبل از دخالت ماهواره ها موجود بودند و محصول جداگانه و بعدی محسوب نمیشوند^[۱۵۹]. در همین راستا، در دستورالعمل مرتبط با مالکیت فکری به کنگره ایالات متحده به صراحت به موضوع اعطای کپیرایت به مولفان در راستای حمایت از نوشته های آنها اشاره شده است. از این عبارت، مفهوم حمایت از بیان فیزیکی یک ایده و نه صرف ایده، به صورت ضمنی قابل برداشت است که این موضوع نقش تعیینکنندهای در حمایت کپیرایت ایفا مینماید.^[۱۶۰] سرانجام کنگره اعلام کرد به منظور حمایت کپیرایت از آثار، آنها باید در یک فرم بیان ملموس که در حال حاضر شناخته شدهاند یا در آینده ایجاد میشوند قرار گیرند. موسع بودن این تعریف، باعث شد تا دادگاهها کاربرد آن را در خصوص تکنولوژی های جدید به رسمیت شناسند.
چنانچه نمونه چاپ شده عکس، مورد استفاده واقع شود، به دلیل تثبیت، سزاوار حمایت کپیرایت خواهد بود، اما چنانچه بعد از جمعآوری داده ها و قبل از اینکه تصویری از داده ایجاد شود راه تصویر به اپراتور دریافت کننده مورد نظر بسته شود، بر اساس استاندارد کنونی قانون کپیرایت هیچ تغییری در حمایت به وجود نمیآید^[۱۶۱]. ماده ۱۰۱ قانون کپیرایت، بیان میکند که اثر متشکل از صدا یا تصویر یا هر دو، هنگامیکه پخش و توزیع میشوند تثبیت میشوند چرا که تثبیت اثر، همزمان با انتقال آن صورت میپذیرد و در ارتباط با داده ارتقا یافته توسط ابزار یا داده نقشهشده چنانچه تصویر قابل حمایت، نتیجه نهایی داده منتقل شده باشد همین امر قابل صدق است.
اگرچه حمایت در پایگاه داده به گزینش و چینش و همکاری داده ها محدود میشود لیکن همانطور که در فوق عنوان شد، در مواردی که چینش یا همراهی داده ها نیز وجود ندارد امکان حمایت وجود دارد. به طور مثال، چنانچه نقض کنندهی داده، مقصد سیستم اطلاعاتی فضایی را مسدود نماید، در واقع، یک بیان مسدود نشده است و در غیاب تثبیت هیچ بیان قابل حمایت کپیرایت نیز وجود نخواهد داشت^[۱۶۲]. حتی با وجود پذیرش تسری تثبیت پخش به فید داده، فقدان تثبیت آشکار، حمایت از چینشی را که به آسانی دریافت نمیشود را با مشکل روبرو میکند.
به طور خلاصه، اثر زمانی تثبیت شده، محسوب میشود که در واسطهای قابل درک، تولید و یا مخابره شود. از این حیث داده های پردازش شده سنجش از راه دور زمانی دارای شرط لازم میباشند که داده ها به صورت موقت یا دائم در منبع اصلی ذخیره شوند .
پ-استفاده منصفانه^[۱۶۳]
در راستای گسترش خلاقیت، انتشار اطلاعات، آزادی بیان و مطبوعات، عدم امکان مالکیت حقایق عنوان شده است. تاکنون، عدم تسری حمایت به حقایق، در قوانین بسیاری به رسمیت شناخته شده است. دکتر جوان گابرینوویچ^[۱۶۴] بیان میکند که دسترسی بدون تبعیض که مهمترین اصل در قانون سنجش از راه دور میباشد، در اوایل عصر ماهواره لندست ایجاد شده است. اما با این وجود، دولت مالکیت داده های لندست را حفظ نمود. تنش بین مالکیت خصوصی مالکیت فکری و تمایل در دسترس قرار دادن جهت استفاده همگان در قانون کپیرایت به عنوان استفاده منصفانه، نامگذاری شده است. در واقع، استفاده منصفانه، دفاعی قانونی در برابر ادعای نقض کپیرایت میباشد که به فعالیتهای خاصی چون انتقاد، گزارش اخبار، آموزش، تحقیق و دانش پژوهی و اظهار عقیده محدود شده است ^[۱۶۵]در نتیجه مالکیت شخصی و خصوصی مالکیت فکری نمیتواند، مانع از انجام فعالیتهای قانونی عنوان شده گردد.
طبق این نظریه حقوق دارندگان کپیرایت، باید در توازن با منفعت جامعه، تعدیل شود به خصوص زمانیکه کپی در راستای تلاشهای مهم اجتماعی انجام میپذیرد. در روشنسازی ابعاد موضوع، دادگاههای ایلات متحده، چهار معیار را برای تشخیص صحت دفاع استفاده منصفانه، ارائه کردهاند که در ذیل به آنها اشاره میشود.
۱-مقصود و ویژگی استفاده، به عنوان مثال، استفاده تجاری عادلانه محسوب نمیشود.
۲-ماهیت اثر مورد حمایت کپیرایت، مثلا آثاری چون داده ها و تصاویر سنجش از دور در مقایسه با دیگر آثار هنری از حمایت کمتری برخوردار است.
۳-میزان و محتوای استفاده صورت گرفته، به این معنا که در اثر مظنون به تخلف، به گونهای، کیفیت و کمیت قسمتهای کپی شده ارزیابی میشود و در صورت کپیبرداری اساسی، احتمال تایید دفاع استفاده عادلانه کم رنگ میشود.