تاکنون تحقیقات و پژوهشهای زیادی در باره دولت الکترونیکی و امکان سنجی اجرای دولت الکترونیکی توسط محققین صورت گرفته است و نتایج مختلفی نیز دست یافته اند اما اغلب برنامه ها بدلیل اینکه جهانی اندشیده شده و بصورت جهانی هم درصدد اجرای آن بوده اند توان عملیاتی شدن آن از عهده گروه مجری خارج بوده است لیکن تقسیم بندی و اجرای پازل، میتواند برنامه های بزرگ و پیچیده را با اجرا و چیدن کنار یکدیگر قابل ساخت و بهره برداری نماید و از این رو تحقیق حاضر در راستای تقسیم برنامه الکترونیکی دولت در قانون برنامه پنجم توسعه و بخصوص ماده ۴۶ قانون مذکور که مستلزم امکان سنجی اجرای زیرساخت قانونی و سخت افزاری و در مرحله نهایی تبادل اطلاعات الکترونیکی بین دستگاه های دولتی که فرایندی درون سازمانی تلقی میگردد تاکنون صورت نگرفته و به نوعی برنامه ریزی اجرای دولت الکترونیکی را در درون دولت مورد بررسی و ارزیابی و امکان سنجی میکند واز درگیر نمودن مستقیم اقشارمردم با سیستمهای پیچیده الکترونیکی پرهیز مینماید و در این مرحله دولت باید آزمون و خطا ورفع اشکال سیستمها را با گروه هدف آموزش پذیر ومحدود را از خود شروع کند و هزینه های اجتماعی آن را بدوش مردم نگذارد و با تکه کردن برنامه قطعات پازل تبادل اطلاعات را ابتدا بین دستگاه های دولتی و درون سازمانی شروع نماید به همین دلایل تاکنون این تحقیق به این روش و از این منظر صورت نگرفته است و نگرشی بدیع در اجرای برنامه دولت الکترونیکی و تبادل اطلاعات و امکان سنجی اجرای آن میباشد (سند جامع دولت الکترونیکی، ۱۲/۰۶/۱۳۸۹).
همانگونه که در بررسی اجرای دولت الکترونیکی در کشورهای مختلف ارائه شد اغلب کشورها از سال ۱۹۹۸ میلادی نسبت به طراحی و امکان سنجی برنامه جامع دولت الکترونیکی و تبادل اطلاعات بین سازمانها و وزارتخانه های خود اقدام نموده و کشورهایی مانند آمریکا- آلمان – انگلستان – ژاپن – مالزی و امارات نسبت به حذف کاغذ از سیستم اداری خود اهتمام ورزیدند و حد اکثر تا سال ۲۰۰۵ میلادی برنامه ­های خود را عملیاتی نموده اند و بعضی مانند ایران فقط در مرحله تحقیق باقی مانده و از ۴ گام الگوی دولت الکترونیکی گروه گارتنر در طی ۱۳ سال فقط گام اول را اجرا نموده است.
۲-۳-۸ چگونگی تعیین مدل مفهومی تحقیق
مدل مورد استفاده در این تحقیق با ترکیب مدلهای امکان سنجی ۵ عامل معمول و مدل کنترل پروژه فناوری اطلاعات کتی شوالب که با ادغام و بهره گیری مشترکات هردو مدل و تکمیل مدل پیشنهادی تقدیم گردیده است. لازم به ذکر است که مدل ۵ عاملی امکان سنجی برخی از تعاریف و مستندات لازم در پروژه های فناوری اطلاعات را بصورت ضمنی بررسی نموده است و ابعاد زمان و کیفیت را که در پروژه های فناوری اطلاعات تاثیر مستقیم و بسزایی دارندکم رنگ مورد بررسی واقع گردیده است که لازم است در پروژه های فناوری اطلاعات بطور مجزا و مفصل مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. ازجمله آنها بعد زمان که در اجرای پروژه های فناوری اطلاعات بدلیل تغییر در تکنولوژی و لزوم نگرش روزآمد در ارائه خدمات به کاربران وتغییر در برنامه نویسی نرم افزارها، برنامه ریزی اجرای پروژه های فناوری اطلاعات را دستخوش تغییر مینماید.
عنوان دیگر که به مدل افزوده گردید بعد کیفیت است که از نظر طراحی و کاربردی بودن و قابلیت مجریان و ارزیابی گروه های اجرا نیز یک پارامتر مهم در امکان سنجی پروژه های فناوری اطلاعات محسوب می­گردد.
۲-۳-۹ تشریح ابعاد مدل
۲-۳-۹-۱ بعد حقوقی – قانونی
این موارد شامل سیاست ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات، قوانین حاکم بر فضای سایبر و سیاست کاربرد و آموزش IT در همه بخشها ی کلیدی یک اقتصاد خواهد بود. همچنین آمادگی الکترونیکی به یک چارچوب حقوقی کلی و قوانین خاصی وابسته است که کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات را آسان می­سازد. بنابراین لازم است دولتها محیط قانونی مناسبی را ازطریق سیاستها و برنامه های ویژه ایجاد کنند و جنبه های اطمینان از امنیت تراکنشها در اینترنت را فراهم سازند (فتحیان و مهدوی نور، ۱۳۹۲، ۲۸۵).

۲-۳-۹-۲ بعد فنی و تکنولوژیکی
بهره برداریاز فناوریهای پیشرفته به آمادگی الکترونیکی می انجامد. بنابراین مهم است که دولتها زیرساختار مخابراتی قابل اطمینانی را به منظور نیل به آمادگی الکترونیکی ایجاد کنند. به این معنا که لازم است به موضوعاتی همچون ضریب نفوذ اینترنت، تعداد رایانه های شخصی، تعداد خطوط تلفن و سایر شاخصهای مشابه در کشور توجه کنند (همان منبع، ۲۸۶).
۲-۳-۹-۳ بعد اقتصادی
شاخصهایی از قبیل میزان رشد درتولید ناخالص داخلی، رشد در سرمایه گذاری خارجی و رشد در درآمد سرانه افراد، بطور غیرمستقیم در آمادگی الکترونیکی یک کشور تاثیر خواهند داشت (همان منبع، ۲۸۴).
بسیاری از پروژه های فناوری اطلاعات بدلیل آن که متخصصین فناوری اطلاعات درکی از اصول پایه ای حسابداری و مالی نداشته اند، هرگز آغازنشده و بسیاری دیگر پیش از این آغاز شده اند، بخاطر مشکلات مدیریت هزینه ناتمام رها میشوند (شوالب، ۱۳۸۷، ۲۷۳).
برنامه ریزی منابع بخش حیاتی مدیریت هزینه پروژه برای تخمین بودجه و هزینه های کنترل است. مدیران پروژه باید تعیین کنند که چه منابع فیزیکی (نیروی انسانی، تجهیزات و مواد اولیه) و به چه میزان برای تکمیل پروژه لازم هستند (همان منبع، ۲۷۸).
۲-۳-۹-۴ بعد منابع انسانی
بسیاری از مدیران اجرایی شرکتها اظهار میدارند که: منابع انسانی مهمترین دارایی ماست و این منابع انسانی سازمانها هستند که موفقیت پروژه ها را رقم میزنند بیشتر مدیران پروژه ها اتفاق نظر دارند که مدیریت موثر منابع انسانی یکی از بزرگترین چالشهایی است که با آن مواجه هستند. مدیریت منابع انسانی پروژه جزء حیاتی مدیریت پروژه است، بویژه در زمینه پروژه های فناوری اطلاعات که افراد متبحر در این زمینه را به سختی میتوان یافت یا حفظ کرد. درک وضعیت جاری مدیریت منابع انسانی در صنعت فناوری اطلاعات و موضوعات موثر در آینده این صنعت، حائز اهمیت است (شوالب:۱۳۸۷،۳۶۶) تعاریف لازم در درک وضعیت جاری سبب خواهد شد که بجای افزودن منابع انسانی با تخصص فناوری اطلاعات، میتوان به افزایش توان مندی منابع انسانی موجود و هدایت به سوی تغییر نگرش و عملکرد تمام منابع انسانی موجود رو ی آورد.
گروه اجرایی در برنامه امکان سنجی باید از بخشهای مختلف نماینده ای دعوت نماید از جمله آنها بخش منابع انسانی است که به دلایل ذیل باید حضور داشته باشد اول:اینکه منابع انسانی از ماهیت مبادله الکترونیکی داده ها اطلاع دارد دوم: به منظور تشریح آثار تبادل الکترونیکی داده ها بر محیط کاری و مشاغل افراد سوم: ایجاد امکانات آموزشی برای کارمندانی که د مسئولیت جدید خود نیاز به آنها دارند چهارم: بدلیل آنکه منابع انسانی آمادگی لازم را برای ایجاد تغییرات سازمان داشته باشد (سوکل، ۱۳۸۴، ۱۸۴).
۲-۳-۹-۵ بعد زمان
علت شکست بسیاری از پروژه های فناوری اطلاعات، ناصحیح بودن پیش بینی های دامنه، زمان و هزینه آنها است. مدیران پروژه غالبا از تحویل بموقع پروژه ها بعنوان بزرگترین چالش کار خود یاد میکنند. براساس تحقیقی که در سال ۱۹۹۵ صورت گرفت، متوسط تجاوز زمانی پروژه های فناوری اطلاعات ناموفق، ۲۲۲ درصد تخمین زمانی اولیه آنها بوده است و گزارش تحقیق دیگری در سال ۲۰۰۵ نشان داد که تجاوز زمانی پروژه های فناوری اطلاعات بین سالهای ۱۹۹۵و ۲۰۰۵ به ۱۶۳ درصد کاهش یافته است. مدیران پروژه از مشکلات زمان بندی به عنوان اصلی ترین دلیل وجود ناسازگاری ها در سراسر چرخه عمر پروژه یاد میکنند (شوالب، ۱۳۸۷، ۲۲۰).
۲-۳-۹-۶ بعد کیفیت و پشتیبانی
وجود اخبار زیاد در رسانه ها از ضعف کیفیت پروژه های فناوری اطلاعات، نشان دهنده جدی بودن موضوع کیفیت در پروژه های فناوری اطلاعات است. بعضی سیستمهای فناوری اطلاعات که دارای ماموریتهای حیاتی هستند، باعث تلفات جانی شده اند و مشکلات کیفی در بسیاری از سیستم های کسب و کار منجر به زیانهای مالی عمده ای شده است…مدیریت کیفیت پروژه شامل برنامه ریزی کیفیت، تضمین کیفیت و کنترل کیفیت است. برنامه ریزی کیفیت مشخص میکند که چه استانداردهای کیفی در پروژه وجود خواهد داشت و چگونه می توان آنها را برآورده کرد. تضمین کیفیت شامل ارزیابی کلی عملکرد پروژه است کنترل کیفیت شامل پایش پروژه با هدف اطمینان از مطابقت آن با استانداردهای کیفی و شناسایی روش های کلی بهبود کیفیت است (شوالب، ۱۳۸۷، ۳۵۷).
۲-۳-۹-۷ بعد عملیاتی
مدیران موفق در زمان تعیین و انتخاب پروژه هایی که بیشترین ارزش را برای سازمان دارند، همواره تصویری بزرگ یا طرحی استراتژیک از سازمان را در نظر دارند. فرایند آغاز پروژه شامل ۳ مرحله است شناسایی پروژه های بالقوه در سازمان، انتخاب پروژه های مناسب با بهره گرفتن از روش های واقع بینانه و سپس شروع رسمی پروژه ها با ستفاده از منشور پروژه (همان منبع، ۱۷۳).
در این مرحله باید برنامه ریزی لازم جهت ارزیابی و سنجش واقع بینانه در مورد اجرای پروژه صورت پذیرد و محاسبات لازم درخصوص منابع موجود و تخصیص و هدایت منابع مختلف و قابلیت عملیاتی نمودن برنامه مورد بررسی واقع بینانه قرار داده شود.
جدول ۲-۳ مدل مفهومی تحقیق