سهولت کنترل عملیات(طالع، هوشمند،۱۳۹۲) و (فرج­وند، اسفندیار،۱۳۸۰) و (عباسی، ابراهیم، ۱۳۹۰)سادگی اجرا(مکی، ۲۰۰۳) و (پناهی، ۱۳۸۵) و (فرزیب، ۱۳۸۱)

جدول ۲-۲ مؤلفه‌ ­های ارزیابی در الگوهای بودجه ­ریزی

فصل سوم

روش پژوهش

مقدمه

در هر پژوهشی پژوهشگر تلاش می­ کند تا مناسب­ترین روش را انتخاب کند و واقعیت را کشف کرده و آن روشی است که دقیق­تر از سایر روش­های دیگر قوانین واقعیت را کشف کرده و روابط موجود بین متغیرها را تبیین کند. در واقع روش های پژوهشی ابزارهای دستیابی به واقعیت­ها به حساب می­آیند.

‌بنابرین‏ شناخت واقعیت­های موجود و پی بردن به روابط میان آن ها مستلزم انتخاب یک روش پژوهشی مناسب ‌می‌باشد. در واقع اثربخشی یک کار پژوهشی مستلزم انتخاب روش درست پژوهشی است که مناسب با آن نوع خاص پژوهش باشد. در این بخش کلیاتی راجع به روش پژوهش، جامعه آماری، حجم نمونه، ابزارهای گردآوری داده ­ها، پرسشنامه و غیره ارائه می­گردد.

۳-۱- روش تحقیق:

پژوهش­های توصیفی عموما از روش­های مطالعه کتابخانه ­ای و بررسی متون و محتوای مطالب و نیز روش­های می‌دانی نظیر پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه استفاده می­ شود. به طورکلی پژوهش­های توصیفی به سه روش، پیمایشی یا زمینه یاب، یا ژرفانگر وتحلیل محتوا تقسیم می­ شود. پژوهش توصیفی- پیمایشی به مطالعه ویژگی­ها و صفات افراد می ­پردازد و وضعیت فعلی جامعه آماری را در قالب چند صفت یا متغیر مورد بررسی قرار می­دهد.(حافظ نیا، ۱۳۸۴)

از آنجایی که این تحقیق قصد دارد به منظور انتخاب الگوی مناسب بودجه ­ریزی در سازمان تامین اجتماعی، به توصیف و تشریح می ­پردازد و داده ­ها بدون دستکاری گردآوری می­شوند و جمع‌ آوری اطلاعات برای بررسی متغیرها از اطلاعات خبرگان و متخصصین اقدام شده است و در یک مقطع زمانی خاص انجام ‌می‌گیرد، ‌بنابرین‏ روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش در زمره روش تحقیق توصیفی- پیمایشی طبقه ­بندی می­گردد.

‌بنابرین‏ پژوهش حاضر، به لحاظ هدف، کاربردی، به لحاظ ماهیت پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی است، که بر اساس نظرات کارشناسان مالی مدیریت درمان استان یزد، جهت انتخاب مناسب­ترین الگوی بودجه ­ریزی در سازمان تامین اجتماعی انجام شده است.

۳-۲- روش­های گردآوری اطلاعات و داده ­ها

از آنجایی که برای جمع ­آوری اطلاعات ابزارهای گونگونی از جمله ماهیت و روش تحقیق است ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش شامل:

الف) مطالعات کتابخانه ­ای: که در این تحقیق، برای جمع ­آوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع ‌و پیشینه تحقیق از مطالعات کتابخانه ­ای استفاده شده است. این مطالعات شامل، بررسی برخی از کتب، مقالات فارسی و لاتین مرتبط، پایان نامه­ ها و همچنین با استفاده پایگاه ­های اینترنتی بوده است.

ب) یکی از روش­های بسیار متداول گردآوری داده ­ها، روش پرسشنامه­ای است که با بهره گرفتن از آن ‌می‌توان اطلاعات زیادی در سطح وسیعی گردآوری نمود، از نکات بارز این روش، جمع ­آوری اطلاعات در سطح زیاد و با هزینه بسیار پایین ‌می‌باشد.(حافظ نیا، ۱۳۸۴) ‌بنابرین‏ ابزار اصلی گردآوری داده ­های این پژوهش، پرسشنامه ‌می‌باشد.

این پژوهش شامل دو پرسشنامه ‌می‌باشد:

اولین پرسشنامه مربوط به تعیین شاخص­ های ارزیابی بودجه ­ریزی می­­باشد که با بهره گرفتن از مبحث ادبیات موضوع، این مؤلفه­­ها شناسایی شدند. سپس این عوامل، توسط ۵ تن از خبرگان (کارشناسان بودجه و اساتید دانشگاه ) درقالب یک پرسشنامه و با بهره گرفتن از مقیاس۵ درجه لیکرت، مورد نظرخواهی قرار گرفت، و در پایان با به کارگیری نرم افزار تکنیک تاپسیس فازی، این عوامل رتبه بندی شدند.

دومین پرسشنامه، پرسشنامه تعیین الگوی مناسب بودجه ­ریزی در سازمان تامین اجتماعی ‌می‌باشد. با شناسایی روش­ها و الگوهای بودجه ­ریزی رایج در سازمان­ها، در فصل ادبیات موضوع و به با توجه به مؤلفه­ های ارزیابی رتبه ­بندی شده در پرسشنامه اول، ۸ الگوی بودجه ­ریزی در جدولی، به تعداد عوامل ارزیابی (۱۰)، با بهره گرفتن از مقیاس ۷ درجه­ لیکرت از گزینه­ های “خیلی کم-۱” تا “خیلی زیاد-۷” توسط جامعه آماری مورد ارزیابی قرار کرفت، سپس با بهره گرفتن از نرم افزار ویکور فازی رتبه ­بندی گردید.

پرسشنامه ­ها شامل موارد ذیل می­باشند:

الف) نامه همراه: در این نامه علاوه بر بیان عنوان پژوهش، هدف از گردآوری اطلاعات به وسیله پرسشنامه اهمیت همکاری پاسخ دهندگان در تکمیل پرسشنامه کاملا بیان شده و در پایان تشکر و قدردانی از پاسخ دهندگان آورده شده است.

ب) سوالات عمومی : شامل چهار سوال عمومی یا جمعیت شناختی از قبیل، جنسیت، سن، میزان تحصیلات، سابقه اشتغال در سازمان ‌می‌باشد.

ج) سوالات تخصصی: سوالات تخصصی شامل دو بخش می‌باشد که در بخش اول از پاسخ دهندگان خواسته شده است تا به ترتیب اهمیت هر یک از عوامل ارزیابی با بهره گرفتن از عدد ۱ تا ۵ رتبه ­بندی کنند.

در بخش دوم این پرسشنامه که تشکیل شده از ۱۰ جدول، از پاسخ دهندگان خواسته شده با توجه به مؤلفه­ های ارزیابی بودجه ­ریزی، اهمیت آن ها را در الگوهای بودجه ­ریزی با بهره گرفتن از عدد ۱ تا ۷ رتبه ­بندی نمایند.

۳-۳- روایی^[۱۶] پرسشنامه

منظوراز روایی این است که محتوای ابزار گردآوری اطلاعات یا سوالات مندرج در ابزار دقیقا متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد. یعنی هم داده ­های گردآوری شده از طریق ابزار مازاد بر نیاز تحقیق نباشد و هم اینکه داده ­های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغییرها در محتوای ابزار حذف نشده باشند، به عبارت دیگر ابزارهای گردآوری اطلاعات، عین واقعیت را به خوبی نشان دهد (سرمد و دیگران، ۱۳۸۶).

برای افزایش روایی پرسشنامه مربوط ‌به این تحقیق، مطالعه پرسشنامه ­های مشابه، مقالات، کتب و توزیع ابتدایی پرسشنامه ­ها بین تعدادی از اساتید دانشگاه و کارشناسان ارشد بودجه و اعمال نظرات اصلاحی آنان انجام گرفته است. علاوه بر آن در تأیید روایی محتوا، نظرات اساتید راهنما و مشاور هم در پرسشنامه مورد توجه و ملاک عمل قرار گرفته است.

۳-۴- پایایی^[۱۷] پرسشنامه

قابلیت (اعتماد) یکی از ویژگی­های فنی ابزار اندازه ­گیری است که برای سنجش متغییر و صغتی خاص، ساخته شده است تا چه اندازه نتایج یکسانی در شرایط مشابه به دست می­دهد. به عبارت دیگر ابزار پایا، ابزاری است که از خاصیت تکرارپذیری وسنجش نتایج یکسان برخوردار باشد.(حافظ نیا، ۱۳۸۴)

برای برآورد اعتبارپرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. در واقع ‌در مورد پرسشنامه­هایی که پاسخ­های چندگزینه­ای دارند، استفاده از فرمول ضریب آلفای کرونباخ توصیه شده است . هر چه قدر مقدار آلفا به یک نزدیکتر باشد پایایی بیشتر و هرچه قدر مقدار آن کمتر باشد نشانه پایایی کمتر ‌می‌باشد در این تحقیق مقدار۰٫۷۹ ضریب آلفای محاسبه شده از طریق نرم افزارSPSS ‌می‌باشد. ‌بنابرین‏ ‌می‌توان گفت که پرسشنامه فوق از اعتبار کافی برخوردار ‌می‌باشد.

۳-۴- شیوه نمونه گیری وحجم نمونه