ی- معماری سازمانی سرویس گرا
در چند سال اخیر معماری سازمانی(EA) با معماری سرویس گرا(SOA) نزدیکی خاصی پیدا کرده و به عنوان سبکی برای توسعه سیستم های اطلاعاتی استفاده می گردد. لازم به ذکر است که واژه “معماری” در معماری سازمانی به معنای داشتن نقشه و مدلهای جامع قبل از اجرا(پیاده سازی نقشه ها) است، درحالیکه همین واژه در معماری سرویس گرا نشان دهنده سبک خاصی برای توسعه سیستم های اطلاعاتی است که بر اتصال سست، قابلیت استفاده مجدد، ترکیب پذیری، پنهان سازی پیاده سازی داخلی و .. تاکید داشته و شامل استانداردهای SOAP, WSDL, DPEL, UDDI می شود. در معماری سازمانی سرویس گرا، تاثیر SOA بر معماری سازمانی شامل تغییراتی در لایه “نرم افزارهای کاربردی” است و در لایه های دیگر(خصوصا کسب و کار و زیرساخت) نیز باید پیش نیازهای فنی و فرایندی لایه “نرم افزارهای کاربردی” فراهم شود.

در یکی- دو سال اخیر دیدگاه جدیدی رشد یافت که معتقد بود “معماری سرویس گرا” بخشی از سرویس گرائی^[۷۱] است و این پارادایم همانطور که در لایه نرم افزارهای کاربردی منجر به سبک “معماری سرویس گرا"(SOA) می شود، در کسب و کار سازمان نیز می تواند اثربخش بوده و “سازمان سرویس گرا” (SOE) را تعریف کند، همچنین در لایه زیرساخت منجر به “زیرساخت سرویس گرا"(SOI) شود. با این تعریف جدید، پارادایم سرویس گرائی به سه شکل خود را نشان می دهد:
جنبه سازمانی: سازمان سرویس گرا^[۷۲]
جنبه معماری نرم افزار: معماری سرویس گرا^[۷۳]
جنبه زیرساخت : زیرساخت سرویس گرا^[۷۴]
در نیمه دوم سال ۲۰۰۸، شورای مدیران ارشد اطلاعاتی(CIO Council) دولت ایالات متحده آمریکا نتایج مطالعات و بررسی های چندساله خود در تائید این دیدگاه جدید را با عنوان راهنمای کاربردی برای معماری سرویس گرا فدرال^[۷۵] منتشر نمود. سند راهنمای کاربردی برای معماری سرویس گرا فدرال به عنوان جدیدترین مستند منتشر شده این شورا، در بردارنده مبانی جدیدی در حوزه معماری سازمانی می باشد و نشان دهنده یک جهش فنی و بنیادی در این صنعت است.
خصوصیات معماری سازمانی سرویس گرا: از نگاه لایه کسب و کار، معماری سرویس گرا کمک می کند اتصال بین حرفه با فناوری اطلاعات منعطف باشد بطوریکه با تغییر فرایندها، فناوری نیز به آسانی هماهنگ شود. اتصال بین حرفه و فناوری از طریق تعیین سرویس ها محقق می شود که واسط بین این دو هستند. از نگاه لایه سیستم های اطلاعاتی، هدف معماری سرویس گرا در نهایت حل معضل تعامل پذیری بین سیستم های اطلاعاتی با فناوری ها و سکوهای مختلف است و این امر با کمک تعریف پروتکل های مستقل از سکو و استاندارد و ایجاد سرویس های وب مهیا می شود. از نگاه لایه فناوری، معماری سرویس گرا از یک سو سبب می شود لایه فناوری از استقلال بیشتری برخوردار باشد بطوریکه بتوان سکوها و فناوری های مختلفی را به کار برد بدون آنکه نگران تعامل پذیری آنها باشیم و از طرف دیگر جهت پیاده سازی معماری سرویس گرا نیاز به یک زیرساخت جهت استفاده از پروتکل ها و استانداردهای مخصوص آن(SOAP،WSDL،XML ،..) در سطح فناوری خواهد بود.
رویکرد معماری سازمانی سرویس گرا، کارکردهای زیر را بوجود می آورد:
یکپارچه سازی اطلاعات و فرایندهای سازمانی
تبیین لایه های معماری(کسب و کار، سرویس، نرم افزارها و سیستم های اطلاعاتی)
وجود پارادایم سرویس گرایی( در حوزه های کسب وکار، نرم افزا و زیرساخت)
رویکرد معماری سازمانی سرویس گرا، اهداف زیر را دنبال می کند:
افزایش تعامل پذیری در عین استقلال واحدهای کسب و کار
ارتقای چابکی فناوری اطلاعات در پاسخ به نیازهای کسب و کار
تمرکز به ماموریت سازمان و کاهش پیچیدگی سکوها و فناوری ها
یکپارچه سازی نرم افزارها و سکوهای فناوری اطلاعات
ایجاد سیستم های انعطاف پذیر و موثر
تسهیل و استانداردسازی تبادل اطلاعات بین سیستم ها و سازمان های مختلف
تامین زیر ساخت مطمئن، امن و انعطاف پذیر
پشتیبانی از ویژگی های کیفیت سرویس
استقرار، اجرا و مدیریت سرویس ها]۱۱و۱۳[
۲-۴- برنامه ریزی راهبرد ی فناوری اطلاعات در کتابخانه ها
عرصه های کاربرد فناوری اطلاعات در جهان معاصر، با سرعت فزاینده ای در حال گسترش است و همه ابعاد زندگی را در شکل‌های متفاوت آن دچار دگرگونی کرده است. این فناوری به طور اعم برای همه آحاد جامعه و به طور اخص برای برخی از گروه های ویژه و محدودیت های خاص، امکانات زیادی فراهم می‌کند.
تغییرات، قانون طبیعت است و کتابخانه‌ها نیز معاف از تغییرات نیستند. کتابداران به طور سنتی مسوول و نگهبان اطلاعات بودند. امروزه این نقش در حال عوض شدن است و کتابداران باید مسوول و نگهبان استفاده اخلاقی از فناوری اطلاعات باشند. کتابداران در قرن ۲۱ که در آن استفاده از فناوری اطلاعات روز به روز بیشتر می‌شود، سعی می کنند به کاربران کمک کنند، از منابع الکترونیکی به صورت صحیح و مسوولانه استفاده کنند.
در عصر حاضر که دوره پیشرفت سرسام آور فناوری خصوصا فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی است کمتر حرفه‌ای را می بینیم که فناوری رنگ تازه ای به آن نداده یا تغییر و تحول در آن ایجاد نکرده باشد. علوم کتابداری و اطلاع رسانی نیز همپای دیگر علوم نه تنها از این پیشرفت ها مصون نمانده است، بلکه خود نیز به عنوان یکی از تجلی‌گاه‌های عمده فناوری‌های جدید ارتباطی و اطلاعاتی به حساب می‌آید‌. تغییرات سریع و همه جانبه، کتابخانه‌ها را در آستانه عصر جدیدی قرار داده است که با گذشته نه چندان دور، بسیار متفاوت است و اکنون نیز پیشرفت‌های قابل توجهی دیده می‌شود. ]۲۳[
۲-۴-۱- نقش فناوری اطلاعات در کتابخانه‌ها
آنچه موجب شده است که کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی از فن آوری نوین استفاده کنند، سرعت، حافظه، دقت بسیار زیاد در فراهم آوری، انباشت و بازیابی اطلاعات به کمک رایانه، صرفه جویی در نیروی انسانی، ایجاد ارزش افزوده، انعطاف پذیری در برابر نیازهای گوناگون، دسترسی یکپارچه به اطلاعات، امکان استفاده ارزان از اطلاعات سایر کتابخانه ها و… می باشد.
وجود فناوری اطلاعات در کتابخانه ها، موجب افزایش نظم در این مکانها می شود]۲۴[.
فناوری جدید سبب شده از کتابداران با عنوان واسطه های اطلاعاتی یاد شود]۲۳[.
برای سازمان‌دهی کتاب‌ها به یک سیستم رده‌بندی نیاز است تا بتواند با منظم کردن کتاب‌ها در هر رده موضوعی، به بازیابی آن‌ها سرعت بدهد. زمانی که برای سازماندهی انبوهی از کتاب‌ها و بازیابی سریع آن‌ها به یک سیستم رده‌بندی نیاز دارد، ضرورت یک سیستم رده‌بندی مناسب برای اطلاعات روبه رشد دیجیتالی، بیشتر مشخص می‌شود.
رده‌بندی منابع دیجیتالی باعث توسعه منابع کتابخانه ها و دسترسی سریع و آسان استفاده‌ کنندگان از راه دور به آنها خواهد بود. شماره‌های بازیابی به عنوان ابزاری برای فراخوانی اطلاعات به کار می‌روند. با بهره گرفتن از شماره‌های بازیابی، می‌توان در بیشتر «فهرست‌های عمومی پیوسته» جستجو کرد. رده‌بندی باعث ایجاد امکان تورق می‌شود. تورق از طریق یک سیستم منطقی سلسله مراتبی، احتمال بیشتری وجود دارد که سریع‌تر به مدارک مورد نظر رسید.
بررسی تحولات فناوری در کتابخانه‌ها، نشان می دهد که در کتابخانه‌های آینده مواد و محمل‌های اطلاعاتی کتابخانه در مسیر کاهش حجم، کاهش وزن، کاهش هزینه، افزایش کارایی، افزایش سرعت، افزایش قابلیت، افزایش حجم ذخیره اطلاعات و قابلیت حمل و نقل پیش خواهند رفت. ماهیت دراماتیک برخی از این تغییرات موجب شده است که برخی افراد این گونه فکر کنند که فناوری‌های جدید به طور کامل جامعه را دگرگون خواهد کرد، به طوری که رسالت‌های سنتی کتابخانه‌ها ممکن است مهجور شوند و منابع چاپی به وسیله کتابخانه‌های الکترونیکی مجازی جایگزین شوند. گرچه این پیش گویی ها ممکن است اغراق آمیز باشد، اما این حقیقت به وضوح وجود دارد که پیدایش فناوری‌های جدید بسیاری از مسایل و چالش‌هایی که کتابخانه‌ها با آن رو به رویند را تشدید کرده است. بنابراین کتابداران و دست اندرکاران آموزش کتابداری باید مسایل و چالش‌های حاصل از فناوری اطلاعات را در کتابخانه‌های خود در نظر بگیرند که طراحی این برنامه مستلزم به‌کارگیری تمام ظرفیت‌ها وتوانمندی‌های موجود و انتخاب بهترین روش برای پاسخگویی به تغییرات محیطی و هماهنگ شدن سازمان با این تغییرات است]۲۳[
۲-۴-۲- نقش فناوری اطلاعات در وضعیت شغلی کتابداران
به استناد پژوهشی که در سال ۱۳۸۰ از کلیه کتابداران کتابخانه های فنی و مهندسی در سطح شهر تهران بعمل آمده، به طور کلی از دیدگاه کتابداران متخصص عواملی که افزایش آنها بیش از ۵۰ درصد بوده به ترتیب عبارتند از: نظم۷۳ درصد؛ سرعت نزدیک به ۶۸ درصد؛ مهارتهای فنی و تخصصی حدود ۶۵ درصد؛ آشنایی با سخت افزار، نرم افزار و غیره حدود ۶۲ درصد؛ جذابیت در کارها نزدیک به ۵۷ درصد و برقراری ارتباط و آموزش استفاده کننده به طور مساوی هر کدام بیش از ۵۱ درصد و کمترین نقش نیز مربوط به عوامل افزایش حقوق، زمان فراغت و ترجیح نظام جدید به طور مساوی هر کدام نزدیک به ۶ درصد است. و در پایان حدود ۹۲ درصد از کتابداران متخصص نظام های جدید را تا حدودی به نظام دستی ترجیح می دهند و نزدیک به ۳۸ درصد آنان بیان کرده اند که عوامل رضایت استفاده کننده ارتقا و اعتبار شغلی کتابداران و سادگی کار پس از ورود فناوری های جدید هیچ افزایشی نداشته است.
این آمار و ارقام ضرورت فناوری اطلاعات در کتابخانه ها را نشان می دهد]۲۴[.
۲-۴-۳- برنامه جامع فناوری اطلاعات در کتابخانه ها
با توجه به شرایط دنیای امروزی بکار گیری موثر فناوری اطلاعات در سازمان و همراستا سازی استراتژی های فناوری اطلاعات با استراتژی های سازمان، به صورت یک نیاز ضروری درآمده است. وجود جزایر اتوماسیون در سازمان هایی که از فناوری اطلاعات استفاده کرده اند، چیدمان و آرایش ناکارآمد سخت افزارها و برنامه های کاربردی متنوع، لزوم تهیه یک طرح جامع را بدیهی جلوه می دهد.
برنامه جامع فناوری اطلاعات نقشه جامع و کاملی است که فرایند، مسیر و نحوهّ گسترش فناوری اطلاعات را در سازمان مشخص می کند. به عبارتی برنامه جامع فناوری اطلاعات سازمان با دیدی راهبردی به شناخت درست نیازمندیهای سازمان و بررسی راه حل های مختلف پرداخته و بهترین روش را برای توسعه نظام مند فناوری اطلاعات در سازمان که منطبق با راهبردهای کلان سازمان می باشد، ارائه می کند. پس مهم ترین اهداف این برنامه شامل:
انطباق راهبردهای فناوری اطلاعات با راهبردهای سازمان
به کارگیری استانداردهای مرتبط در حوزه های سخت افزاری، نرم افزاری، ارتباطی و اطلاعاتی
شناسایی سیستم های نرم افزاری و سخت افزاری موجود در سازمان و توسعه آن ها مطابق نیازها و راهبردهای سازمان
ایجاد هماهنگی و یکپارچه سازی و کاهش تناقض بین سیستم های اطلاعاتی
جهت تهیه برنامه جامع فناوری اطلاعات ، رویکردها و متدولوژی های مختلفی ارائه شده است که از هر کدام متناسب با شرایط مختلف می توان استفاده نمود.
کتابخانه ها سازمان های خدماتی و دانش محور محسوب می گردند. در همین راستا نیز برای برنامه جامع فناوری اطلاعات در کتابخانه ها می توان از رویکردهای متفاوتی استفاده کرد. در سازمان های خدماتی، سرعت و دقت پاسخگویی، تغییر و تحول و به روز بودن فناوری اطلاعات بسیار با اهمیت می باشد.]۲۵و۱[.
۲-۴-۴-مطالعه تطبیقی برنامه ریزی راهبردی فناوری اطلاعات درکتابخانه ها
مطالعه تطبیقی برنامه راهبردی فناوری اطلاعات تعدادی از کتابخانه های ملی دنیا در زیر نشان داده شده است:
کتابخانه ملی استرالیا
یکی از عناصر اصلی استراتژی کتابخانه ملی استرالیا، فرآیندهای برنامه ریزی بخش فناوری اطلاعات می باشد. نقطه قابل تامل در این برنامه، تجدید نظر هر ساله آن می باشد. از فعالیت های مهم این کتابخانه در زمینه فناوری اطلاعات موارد زیر می باشد:
آماده کردن زیر ساخت کتابخانه دیجیتال
زیرساخت های فناوری اطلاعات و خدمات
هدف از بخش فناوری اطلاعات توسعه و ارائه انواع خدمات فناوری اطلاعات است که افزایش اثر بخشی و کارایی کارکنان کتابخانه خود در انجام وظایف اداری و حرفه ای، حمایت و بالا بردن ارائه خدمات به مشتریان کتابخانه را باعث می شود.
کتابخانه کنگره

3. 3. 3. در نظر افلاطون، عشق از جایگاهی والا برخوردار است و همدوش عقل می­باشد و به بیان بهتر، عشق و عقل مکمل هم و دو بعد کوشش و سلوک آدمی برای رسیدن به حقیقت می­باشند و بین این دو تعارضی وجود ندارد (افلاطون، ۱۳۸۰: ۹۴-۱۴۳).
   
   

   

3. 3. در نگاه سهروردی عشق نه تنها تقابل و تعارضی با عقل ندارد بلکه فرزند عقل و ثمره­ی خرد است. از دیدگاه شیخ اشراق عقل و عشق چنان با هم عجین شدند که حتی گاهی نمی­ توان بین این دو تفاوتی قائل شد.

3. 3. از نظر افلاطون میل به زیبایی و تملک آن از قوی­ترین امیال است و زمانی­که به حد افراط رسد، عشق خوانده می­ شود. چنین تعریفی از عشق در کلام شیخ است که عشق، محبت مفرط است. از این دو تعریف، چنین بر می ­آید که هر دو فیلسوف، تعریفی تقریباً یکسان از عشق ارائه می­ دهند.

از نظر افلاطون عشق اساس اجتناب از رذائل و تلاش در کسب فضائل است و در مراتب سلوک به سوی خیر محض، عاشق را تربیت می­ کند. شیخ اشراق نیز هم­چون افلاطون، نقش تربیتی برای عشق قائل است. در مونس­العشاق شاهد آن هستیم که از طریق داستانی استعاری، معجزه­ی عشق را مهار نفس سرکش می­داند.

6. 6. عقل با کارکرد معرفت­شناختی در نظام فلسفی افلاطون و سهروردی مورد تأکید و مدّ نظر ماست. در سهروردی عقل، ابزار معرفت است و استدلال شهودات عرفانی براساس آن است و در افلاطون هم، معرفت زائیده­ی عقل است .

۱-۸- تعاریف مفهومی

عقل؛ در لغت به معنای امساک و نگهداری، ­بندکردن، ­باز ایستادن و منع چیزی است. در اصل ماده «عقل» به معنای بازداشتن است و همه مشتقات آن، به این معنای اصلی باز می­گردد.
معنای اصطلاحی عقل
عقل، نفس ناطقه‌ی انسانی است که به وسیله‌ی آن، آدمی از سایر حیوانات متمایز می‌شود. بر این اساس، عقل، جوهری است مجرد و قدیم که ماده و مادی نیست، یعنی ذاتاً و فعلاً مجرد است.
عشق؛ از ریشه­ عشقه گرفته شده است و عشقه گیاهی است که در بن درخت ریشه
می­ کند و بر درخت پیچیده و بالا می­رود تا تمام درخت را فرا گیرد آن را چنان در شکنجه می­کشد که غذا و رطوبت درخت را تماماً به تاراج می­برد و در نهایت آن را می­خشکاند.
معنای اصطلاحی عشق
برای روشن شدن مفهوم اصطلاحی این لفظ باید سراغ تعاریفی برویم که اصحاب حکمت و معرفت از عشق کرده‌اند، لذا در فلسفه، عشق را از کیفیات نفسانی قلمداد می‌کنند که به سبب سیطره‌ی شدید تفکر در زیبایی و نیکویی محبوب و کثرت مشاهده­ شئون و آثار حسن معشوق در نفس آدمی تحقق می­یابد.
فصل دوم
کلیات بحث عقل و عشق

۲-۱- تعریف عقل

توجه­ ویژه­ی انسان به واژه­ی عقل و تلاش اندیشمندان برای تعیین گستره­ی مفهومی­اش سبب تعدد و گوناگونی معانی آن گردیده لذا عقل از جهات مختلفی قابل بررسی و تبیین است.

۲-۱-۱- عقل در لغت

لفظ عقل از نظر لغوی معانی مختلفی دارد. عقل هم معنای اسمی دارد و هم معنای مصدری. آن­جا که معنای مصدری دارد به مفهوم درک کامل چیزی است و آن­جا که معنای اسمی دارد همان حقیقتی است که بدان وسیله بین خوب و بد، بین حق و باطل، و هم­چنین بین راست و دروغ تشخیص داده می­ شود. اما توضیحاتی که در خصوص واژه عقل آمده است، چنین است که: عقل، لفظی عربی به معنای منع و بستن و نگاهداشتن است و به این دلیل ادراکی که انسان بر آن دل ببندد و چیزی را که با آن درک می­ کند عقل نامیده می­ شود و همچنین قوه­ای که گفته می­ شود، یکی از قوای انسان است و مقابل آن جنون و سفه و حمق و باطل است.
هم­چنین عقل به معنای دریافتن و فهمیدن آمده است (شعرانی، ۱۳۵۲، ج۲: ۱۷۹).
بعضی گفته­اند عقل از عقال مأخوذ شده است و آن بندی است که پای شتران را با آن
می­بندند تا از محل مخصوص خویش فراتر و دورتر نروند، لذا عقل بدین معنی قوه­ای است که انسان را به بند می­کشد و از کارهایی که بناست انجام نشود منع می­ کند و مانع می­ شود. برخی عقال را جمع عقل دانسته ­اند و آن­ را ریسمانی که بدان زانوی شتر را می­بندند معنی کرده ­اند (معین،۱۳۶۰، ج۱۰۱۸:۲).
ابن منظور (م۷۱۱ ه.ق) در لسان العرب چنین می­گوید:
«رجل عاقل و هو جامع لامره و رایه ماخوذ من عقلت البعیر اذا اجمعت قوائمه و قیل العاقل الذی یحبس نفسه و یردها عن هواها اخذ من قولهم قد اعتقل لسانه اذا حبس و منع الکلام… و سمی العقل عقلا لانه یعقل صاحبه عن التورط فی المهلک ای یحبسه»
مرد عاقل کسی است که کار و رأی خود را جمع­بندی می­ کند، این واژه از «عقلت العبیر» گرفته شده است یعنی دست و پای شتر را جمع کردم و گفته­اند عاقل کسی است که نفس خود را در بند می­ کند و آن را از هوایش باز می­دارد و این معنا از «قد اعتقل لسانه» گرفته شده یعنی زبانش را نگاه داشت و سخن نگفت… و عقل را عقل گفته­اند، زیرا صاحب خود را از سقوط در هلاکت مهار می­ کند یعنی باز می­دارد (ابن­منظور، ۱۴۰۸، ج۹: ۳۶۶).
راغب اصفهانی، عقل را قوه و نیروی مستعد برای پذیرفتن علم معرفی می­ کند:
«العقل یقال للقوه المتهیه لقبول العلم… و اصل العقل الامساک و الاستمساک، کعقل العبیر بالعقال و عقل الدواء البطن و عقلت المراه شعرها و عقل لسانه کفه»
عقل به قوه­ی آماده برای پذیرش علم گفته شده است… و اصل عقل به معنای بازداشتن و طلب بازداشتن می­باشد. مانند بستن شتر با ریسمان و بند آوردن دارو شکم را، یا بستن زن گیسوی را، و یا خویشتن­داری و باز داشتن زبان از سخن گفتن (اصفهانی، ۱۳۹۲ق: ۳۵۴).
۲-۱-۲- عقل در اصطلاح فلسفه و اقسام آن
واژه­­ی «عقل» در دانش­های متعددی همچو کلام، فلسفه، منطق، فلسفه­ی اخلاق و
معرفت­شناسی بکار می­رود و در اصطلاح فلسفه و کلام، معانی و کاربردهای گوناگون دارد که به طور اجمالی می­توان به موارد زیر اشاره کرد؛
۱٫­ عقل نظری یا قوه­ی تعقل و ادراک عقلی.
۲٫­ عقل عملی یا قوه­ی تدبیر زندگی.
۳٫­ موجود مجرد تامی که هم در ذات و هم در فعل مجرد است.
۴٫­ صادر اول که معمولاً از آن به «عقل اول» تعبیر می­ کنند.
۵٫­ معلومات و اندیشه­ های اولیه که مبادی تصورات و تصدیقاتند.
۶٫­ معلومات و اندیشه­ های اکتسابی برگرفته ار آن مبادی؛
۷٫­ مطلق مدرِک، اعم از عقل یا نفس یا غیر آن دو؛^[۱]
بنابراین، عقل در فلسفه گاهی بر قوه­ی ادراکی اطلاق می­ شود و گاهی بر ادراک حاصل از آن قوه؛ گاهی بر ادراکات بدیهی اطلاق می­ شود و گاهی فقط در مورد ادراکات نظری و کسبی بکار می­رود. اما از نظر متکلمان مسلمان، عقل به معنای آرای رایج و مشهوری است که همه یا بیشتر مردم
می­پذیرند و بدان اذعان دارند.^[۲] چنان­که فیلسوفان مسلمان، در حکمت عملی و اخلاق، معنای دیگری از آن مد نظر دارند.
فلاسفه، عقل را از دو جنبه مطالعه و بررسی می­ کنند:
الف) در معرفت­شناسی، که کاربرد عقل به دو معنا، رایج و متداول است:
۱٫­ نیروی ادراکی ویژه­ی نفس ناطقه: در این معنا، عقل، قوه یا نیروی ادراکی است که با آن می­توان حقایق را به نحو کلی درک کرد و به شناخت آن­ها دست یافت. به تعبیر دیگر، انسان دارای نیروی ویژه­ای به نام «عقل» است که یکی از شئون و کارکردهای آن ادراک مفاهیم کلی است. در چنین تعریفی عقل قوه­ای از قوای ادراکی نفس به کار می­رود.
۲٫­ نفس ادراک عقلی که محصول نیروی ادراکی است و اغلب در معرفت­شناسی، از عقل در مورد ادراکات عقلی، اعم از بدیهی و نظری، به کار می رود.

شکل۳-۳ شمایی از یک قطره نانو کامپوزیت ۵۰
چهار
فهرست جداول
جدول ۲-۱ ساختار شیمیایی خاک های رس­ اسمکتیت رایج، M :کاتیون تک ظرفیتی ، X :درجه جانشینی کاتیون­های هم ریخت درصفحات هشت وجهی ۱۳
جدول ۲-۲ نتایج آزمون پراش اشعه ایکس]۵۰[ ۳۱
جدول ۲-۳ نتایج آزمون پراش اشعه ایکس برای خاک رس اولیه و اصلاح شده ونانو کامپوزیت های تهیه شده با آنها]۵۳[. ۳۶

جدول ۲-۴ نتایج آزمون پراش اشعه ایکس]۵۴[ ۳۷
جدول ۲-۵ نتایج آزمون پراش اشعه ایکس برای خاک رس اولیه و اصلاح شده و نانو کامپوزیت های تهیه شده]۵۵[ ۴۰
جدول ۲-۶ نتایج آزمون پراش اشعه ایکس برای خاک رس اولیه و اصلاح شده]۵۶[ ۴۲
جدول ۳-۱ مشخصات مواد شیمیایی استفاده شده ۴۵
جدول ۳-۲ مقادیر مونومر و خاک­های رس یک و دوبار اصلاح شده ۴۹
جدول ۳-۳ دستور العمل تهیه نانوکامپوزیت های NKT و NKD دردرصد های وزنی ۱و۳ ۵۱
جدول ۳-۴ دستورالعمل تهیه نانوکامپوزیت­های تهیه شده با خاک رس دوبار اصلاح شده ۵۲
جدول ۳-۵ دستورالعمل تهیه نانوکامپوزیت هایNKTMPS دردرصدهای وزنی مختلف ۵۲
جدول ۳-۶ دستورالعمل تهیه نانوکامپوزیت های تهیه شده به روش اصلاح درجا ۵۳
جدول ۳-۷ دستورالعمل تهیه نمونه ها جهت بررسی مقدار ژل ۵۷
پنج
چکیده
دراین تحقیق، نانو کامپوزیت­های پلی متیل متاکریلات / خاک رس، حاوی درصد­های وزنی مختلفی از خاک­رس (براساس ماده معدنی موجود در ساختار آنها) به روش پلیمریزاسیون سوسپانسیونی درجا تهیه شدند. خاک­های رس­ یکبار اصلاح شده مصرفی مشتمل بر خاک­های رس کانیپیا تی(KT) و کانیپیا دی(­KD­) بودند که به ترتیب توسط نمک­­های تری متیل اکتا دسیل آمونیوم برماید(TMO) و دی متیل دی اکتا دسیل آمونیوم برماید(DMO) که از نظر تعداد زنجیره آلکیلی موجود در ساختارشان با یکدیگر متفاوت هستند آلی شده ­اند. آزمون­های پراش اشعه ایکس، گرماوزن سنجی و گرمایی دینامیکی - مکانیکی بر روی نانو کامپوزیت­های تهیه شده انجام شد. نتایج آزمون پراش اشعه ایکس برای نمونه هایی با ۳ % وزنی از خاک رس یکبار اصلاح شده نشان دادند که ساختار نانوکامپوزیت­های تهیه شده از نوع میان لایه ای است . همچنین با افزایش درصد وزنی خاک رس یکبار اصلاح شده درون ماتریس پلیمری، پایداری حرارتی و خواص گرمایی دینامیکی - مکانیکی شامل مدول و دمای انتقال شیشه ای نمونه­های نانوکامپوزیتی افزایش یافت.
درمرحله دیگر از این تحقیق، خاک رس یکبار اصلاح شده KT توسط اصلاح کننده های سیلانی ۳- متاکریلوکسی پروپیل تری متوکسی سیلان (MPS) و N- (n-بوتیل)-۳-آمینوپروپیل تری متوکسی سیلان (۱۱۸۹) مجددا اصلاح شد. اصلاح مجدد خاک­رس KT با هدف اصلاح لبه­ها به منظور افزایش سازگاری بین خاک رس و پلیمر صورت گرفت تا با توزیع مناسب خاک رس دوبار اصلاح شده درون بستر پلیمری و بر هم کنش قوی در فصل مشترک خاک رس و ماتریس پلیمری، خواص نانو کامپوزیت نهایی بهبود یابد. اصلاح کننده­ های سیلانی یاد شده دارای گروه ­های متوکسی هستند که پس از هیدرولیز، قابلیت اتصال به لبه­ها را ازطریق انجام واکنش تراکمی با گروه ­های هیدروکسیل موجود در لبه­ها پیدا می­ کنند. اصلاح کننده سیلانی MPS ازجمله اصلاح کننده های فعال است که دارای گروه وینیلی در انتهای ساختار خود می باشد، درحالیکه اصلاح کننده سیلانی ۱۱۸۹ یک اصلاح کننده غیر فعال به شمار می آید که توانایی شرکت در واکنش­های پلیمریزاسیون را ندارد. آزمون­های پراش اشعه ایکس، گرماوزن سنجی، طیف سنجی زیر قرمز و اندازه گیری زاویه تماس برروی خاک ­های رس دوبار اصلاح شده انجام شد . نتایج مربوط به آزمون پراش اشعه ایکس حاکی از افزایش فاصله بین صفحات خاک­های رس دوبار اصلاح شده بود که پس از شستشوی خاک­های رس دوبار اصلاح شده با تولوئن، فاصله بین صفحات کاهش یافت. نتایج آزمون گرماوزن سنجی نشان می دهد که مقدار ماده معدنی باقی مانده در خاک­های رس دوبار اصلاح شده کمتر شده است. همچنین طیف­های مربوط به اعدادموجی ساختار­ اصلاح کننده­ های سیلانی در آزمون طیف سنجی زیر قرمز مشاهده شد که حضور اصلاح کننده­ های سیلانی در ساختار خاک رس را تائید می کنند . نتایج آزمون اندازه ­گیری زاویه تماس نشان داد که با اصلاح مجدد خاک رس یکبار اصلاح شده ماهیت آب گریزی ماده بیشتر شده است. نانوکامپوزیت­های متشکل از پلیمر / خاک­ رس دوبار اصلاح شده در ۳% وزنی تهیه شدند و تحت آزمون پراش اشعه ایکس قرار گرفتند. نتایج نشان داد که فاصله بین صفحات در نانوکامپوزیت­های حاوی خاک رس دوبار اصلاح شده با مقدار nm77/3 نسبت به فاصله بین صفحات درنانوکامپوزیت حاوی خاک رس یکبار اصلاح شده بامقدارnm 6/3 افزایش داشته است که این امر به سازگاری هرچه بیشتر خاک رس دوبار اصلاح شده و پلیمر نسبت داده شد. همچنین پایداری حرارتی نانوکامپوزیت­های حاوی ۳% وزنی از خاک رس دوبار اصلاح شده در مقایسه با پلیمر خالص بیشتر شده است.
از سوی دیگر، نانو کامپوزیت­های پلی متیل متاکریلات حاوی خاک رس دوبار اصلاح شده با MPS، در درصد ­های وزنی ۲۵/۰، ۵/۰، ۷۵/۰ و ۱ تهیه شدند و آزمون­های مختلفی همچون اندازه گیری درصد ژل ، گرمایی دینامیکی – مکانیکی بر روی آنها انجام شد. بر اساس ننایج حاصله، با افزایش درصد وزنی خاک رس دوبار اصلاح شده، درصد ژل افزایش یافت. همچنین مدول و دمای انتقال شیشه ای برای نانوکامپوزیت­های حاوی ۲۵/۰% تا ۵/۰% وزنی ازخاک رس روندی صعودی را نشان داد که با افزایش درصد وزنی خاک رس دوبار اصلاح شده به میزان ۷۵/۰% و ۱% وزنی روند نزولی مشاهده شد. تصاویر گرفته شده توسط میکروسکوپ الکترونی عبوری از نانوکامپوزیت حاوی ۵/۰% وزنی از خاک رس دوبار اصلاح شده نشان­دهنده توزیع مناسب صفحات خاک رس درون بستر پلیمری با ساختار ورقه ورقه شده هستند، اگرچه اندکی ساختار میان لایه­ای نیز قابل مشاهده است. همچنین مدول نانوکامپوزیت­ تهیه شده با ۵/۰% وزنی از خاک رس دوبار اصلاح شده با مقدار ۰۷/۱ GPa درمقایسه با مدول نانوکامپوزیت حاوی ۵/۰% از خاک رس یکبار اصلاح شده KT با مقدارGPa 86/0افزایش چشم­گیری را نشان داد. علاوه بر این، نتایج آزمون حرارتی دینامیکی - مکانیکی مربوط به نانوکامپوزیت حاوی ۵/۰%وزنی از خاک رس دوبار اصلاح شده تقریبا معادل نتایج مربوط به نانوکامپوزیت تهیه شده با ۳% وزنی از خاک رسKT است. درنتیجه با درصدکمتری­ازخاک­رس­دوباراصلاح­شده­می­توان­به­خواص­مکانیکی­بالاتری­دست­یافت.
کلیدواژه : پلی متیل متاکریلات، نانو ذرات خاک رس ، نانوکامپوزیت، پلیمریزاسیون سوسپانسیونی، درجا
فصل اول
مقدمه
در این فصل به کلیاتی در مورد بیان مسئله، اهمیت و اهداف این پژوهش پرداخته خواهد شد.
بیان مسئله
نانو کامپوزیت ها از توزیع یا پراکنش ذرات نانو در یک ماتریس تشکیل می شوند. ماتریس می تواند یک جزئی یا چند جزئی باشد و ممکن است حاوی موادی باشد که خاصیت هایی همچون تقویت کنندگی، چقرمگی و هدایت کنندگی را به سیستم وارد کند.
واژه نانوکامپوزیت، به کامپوزیت هایی که حداقل یکی از ابعاد فاز پراکنده در آن در مقیاس نانوباشد، اطلاق می شود. نانو کامپوزیت ها براساس ابعاد ذرات فاز پراکنده به سه دسته تقسیم می شوند :
هر سه بعد فاز پراکنده در مقیاس نانومتری هستند. به عنوان مثال ذرات سیلیکای کروی به دست آمده با روش سل– ژل یا پلیمریزاسیون درجا از این دسته اند.
دو بعد از فاز پراکنده در مقیاس نانومتری هستند و بعد سوم بزرگ تر از ۱۰۰ نانومتر است. در این حالت یک ساختار کشیده شده ، ایجاد می شود که نانو لوله ها از این دسته هستند. تقویت انواع زمینه های فلزی، سرامیکی و پلیمری توسط نانو لوله ها امکان پذیر است.
فاز پراکنده فقط دارای یک بعد در مقیاس نانو متری است. در این مورد پرکننده به صورت ورقه هایی با ضخامت یک یا چند نانو متر و با طول صد ها یا هزاران نانو متر می باشد. خاک رس در بین سیلیکات های لایه ای بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. زیرا خاک رس اولیه بیشتر دردسترس است و دانشمندان اطلاعات دقیق تری در زمینه ساختار و ظرفیت اصلاح پذیری آنها دارند .
نانو کامپوزیت های پلیمری^[۱] در حال حاضر به صورت دسته جدیدی از مواد پراهمیت مطرح شده­­اند. این خانواده ازکامپوزیت ها متشکل از زمینه ی پلیمری و پرکننده معدنی هستند. نانو کامپوزیت های پلیمری غالبا از طریق امتزاج با پلیمر­ها و یا پلیمریزاسیون مونومر­ها در فاصله میان لایه های نانو ذرات بدست می­آیند.کارایی این مواد با به کارگیری ۲ تا ۷ درصد وزنی از مواد تقویت کننده، با کامپوزیت های معمولی با ۳۰ تا۵۰ درصد وزنی از مواد تقویت کننده، برابری می کند.
به این نکته باید توجه کرد که استفاده بالای پرکننده در کامپوزیت های معمولی باعث افزایش نامطلوب دانستیه و ایجاد قطعات سنگین، کاهش جریان مذاب و افزایش شکنندگی می شود. علاوه بر این کامپوزیت های معمولی کدر و غیر شفاف هستند. این مشکلات در نانو کامپوزیت هاکمتر دیده شده و تقریبا برطرف می شوند.
مهمترین مصرف نانو کامپوزیت های پلیمری در صنعت حمل و نقل، بسته بندی، ساختمان، سازه های الکترونیکی، وسایل برقی، فوتونیکی و حسگرها است. این کاربردها خواص مغناطیسی اصلاح شده، قابلیت عبور الکتریسته یا نور و خاصیت زیست سازگاری را در بر می گیرد. رفتار نانو کامپوزیت های پلیمری مانند مواد متشکل از یک جزء یا مواد یک فازی است. نانو کامپوزیت های پلیمری شفاف اند و دانسیته پایین از خود نشان می دهند.آنها را می توان به سادگی با افزودنی ها اصلاح کرد[۱].
نانو کامپوزیت های پلیمری به سه روش تهیه می شوندکه عبارتند از:
روش محلولی
روش اختلاط مذاب
روش پلیمریزاسیون درجا
در چند دهه اخیر، نانو کامپوزیت های پلیمر/ سیلیکات لایه ای کانون توجه محققین بسیاری بوده است. نسبت منظر بالای صفحات میان لایه ای شده و یا ورقه ورقه شده، پتانسیل لازم برای بهبود قابل توجه تعداد زیادی از خواص پلیمرها را با به کارگیری مقدار اندکی نانو خاک رس فراهم می کند. یکی از مزیت های استفاده از نانو ذرات، وزن کمتر قطعه نهایی تهیه شده با نانو سیلیکات های لایه ای نسبت به انواع معمولی آن می باشد که دلیل آن درصد پایین استفاده از این نانوذرات است. به طور کلی خاک های رس اصلاح شده با نسبت ۱:۳ جانشین موادی همچون تالک یا پرکننده­های های شیشه ­ای شده اند. به طورمثال، ۵ درصد وزنی از خاک­های رس می توانند جایگزین۱۵ درصدوزنی از پرکننده­ هایی همچون کربنات کلسیم بشوند که باعث ارتقای خواص مکانیکی محصول نهایی می گردند[۲].
مزیت عمده دیگر نانوکامپوزیت های سیلیکاتی نفوذناپذیری آنها در برابر گازها است. زمانی که صفحات خاک رس بخوبی توزیع شده و آرایش یافته باشند به مقدار قابل توجهی نفوذپذیری را کاهش می­ دهند. همچنین موجب افزایش قابل توجه مقاومت اشتعال پذیری در پلیمر می شوند.
سیلیکات های لایه ای جزء نانوذرات مهمی به حساب می آیند که علاوه بر بهبود خواص مکانیکی[۳]، پایداری حرارتی[۴] ، پایداری شیمیایی و خواص الکتریکی نمونه­ها را افزایش می دهند. اما مشابه سایر نانوذرات، وجود جاذبه ی واندروالس در بین آنها، باعث به هم چسبیدن و تجمع سیلیکات های لایه ای می­ شود که این امر مانع از پراکندگی مطلوب نانوذرات در بستر پلیمری می گردد. در نتیجه، رسیدن به خواص منحصر به فرد سیلیکات های لایه­ای را با مشکل مواجه می­ کند. پس می توان به مشکل اصلی فرایند تهیه نانو کامپوزیت ها، عدم توزیع یکنواخت فاز تقویت کننده در بستر پلیمری و تجمع ذرات، اشاره­کردکه سبب افزایش انرژی سطحی ذرات می شود وخواص مکانیکی نانو کامپوزیت ها را کاهش می دهد[۵].
اهمیت و اهداف پروژه
آزمایش­های متعدد در زمینه بهبود خواص نانوکامپوزیت های پلیمر / خاک رس نشان داده است که برهم کنش الکتروستاتیک ضعیف در فصل مشترک خاک رس معدنی آب دوست و ماده آلی آب گریز، تاثیرات منفی بر استحکام مکانیکی نهایی نانو کامپوزیت های پلیمر / خاک رس می گذارد. علت وجود این نقص، ناسازگاری ذرات خاک رس آب دوست با ماده آلی آب گریز است. دلیل ناسازگاری بین دو ماده فوق الذکر وجود گروهای هیدروکسیلی برروی لبه و همچنین سطوح داخلی و خارجی صفحات خاک رس عنوان می شود[۶].
به منظور بهبود پایداری پراکنش نانوذرات در محیط آلی و یا ماتریس­های پلیمری، لازم است که با اصلاح سطح ذرات از طریق مولکول­های فعال سطحی و یا سایر اصلاح کننده ها، میان ماتریس پلیمری و نانوذرات سازگاری ایجاد نمود. عموماً، نانو ذرات خاک رس به روش تبادل یونی و با استفاده ازمواد آلی موسوم به نمک های آلکیل آمونیوم نوع چهارم اصلاح می شوند. با کمک روش تبادل یونی تنها می توان سطوح داخلی وخارجی نانو ذرات را اصلاح کرد و این بدین معناست که هنوزگروه های هیدروکسیل برروی لبه ها و بعضاً بر سطوح نانو ذرات باقی می مانند. بنابراین، برای ایجاد سازگاری کامل بین دو ماده آب دوست و آب گریز باید لبه های ذرات خاک رس نیز در معرض اصلاح قرار گیرند. در غیر این صورت، پدیده خوشه ای شدن و عدم ورقه ای شدن ذرات خاک رس معدنی در ماتریس پلیمر ی مشاهده می شود. درواقع ، نانوذرات به دنبال پراکنش نامناسب در ماتریس پلیمری، تمایل زیادی به کلوخه شدن داشته و موجب افت خواص نوری و مکانیکی نانوکامپوزیت می گردند.
تلاش های بسیاری در جهت پراکنده کردن سیلیکات های لایه ای در ماتریس پلیمری صورت گرفته است که از آن جمله می توان به استفاده از مواد فعال سطحی مناسب و یا ایجاد گروه های عاملی روی سطح اشاره کردکه با ایجاد پیوندهای کووالانسی با ماتریس پلیمری، سبب بهبود قابل توجه در خواص پلیمر می­ شود [۷]. درنهایت بهبود خواص نانوکامپوزیت های پلیمری همواره مورد توجه بوده است. از آنجاییکه دلیل اصلی افزودن ذرات معدنی به پلیمرها بهبود خواص مکانیکی آنها است، بررسی خواص مکانیکی نانوکامپوزیت های پلیمری اهمیت ویژه ای دارد. در سال های اخیر، انواع خاک های رس اصلاح شده به طورگسترده ای در زمینه تولید نانوکامپوزیت های پلیمری مورد استفاده قرارگرفته اند.
ازاوایل دهه اخیر، علاوه بر سطوح داخلی و خارجی صفحات خاک رس که با روش تبادل یونی اصلاح می شوند، لبه ها و سطوح شکسته صفحات خاک رس نیز به منظور اصلاح مجدد مورد بررسی و آزمایش قرار گرفتند. محققان به دنبال روش های جدیدی هستند تا بتوانند با بهره گرفتن از اصلاح مجدد و یا عامل­دارکردن خاک های رس یکبار اصلاح شده از طریق گروه های سیلانی و با روش پیوند زدن سیلان بر لبه ها و سطوح دارای گروه های هیدروکسیل، به صورتی پربازده و موثر سازگاری نانو ذرات اصلاح شده با پلیمر مورد نظررا افزایش دهند [۸].
تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر اصلاح مجدد خاک رس آلی شده با بهره گرفتن از اصلاح کننده­ های سیلانی بر مشخصات ساختاری خاک رس و همچنین تهیه و بررسی خواص نانوکامپوزیت­های پلیمری حاوی خاک­های رس دوبار اصلاح شده انجام شده است . در ادامه، ابتدا در فصل دوم، مونومر مورد استفاده و خاک رس موردنظر در این پژوهش معرفی می­­شوند. سپس، برخی مفاهیم پایه و کلیاتی در مورد روش های تهیه نانوکامپوزیت های پلیمری و ساختارهای موجود بیان می گردد. در انتهای فصل مروری بر کارها و مطالعات انجام شده در مورد چگونگی اصلاح صفحات خاک رس به روش های گوناگون، سنتز نانوکامپوزیت های پلیمر / خاک رس اصلاح شده و بررسی خواص شیمیایی، حرارتی و مکانیکی صورت می گیرد. در فصل سوم ، مواد مصرفی، روش ها ودستگاه­های به کارگرفته شده معرفی گردیده و در فصل چهارم به بحث و بررسی نتایج آزمون ها و مشاهدات پرداخته می شود. در فصل پنجم هم نتایج به دست آمده بیان می شوند و جهت ادامه تحقیقات در این زمینه پیشنهاداتی ارائه می گردند.
فصل دوم
مروری بر مطالعات انجام شده
پلی متیل متاکریلات^[۲]با فرمول شیمیایی یکی از پلیمرهای معروف و شناخته شده ای است که با ۹۲ درصد قابلیت گذردهی نور و رنگ پذیری مناسب، که زمان و تغییرات جوی بر آن بی تاثیر است، رقیبی جدی برای شیشه در بسیاری از کاربردها محسوب می شود. در میان پلاستیک های شفاف، نسبت به اشعه ماوراء بنفش، رطوبت و دیگر اثرات محیطی از همه مقاوم تر است. همچنین می توان به مقاومت ضربه ای بالا (در حدود ۵ برابر شیشه ) ، پایداری رنگ و وزن کم آن اشاره کرد .
تهیه مونومرمتیل متاکریلات، از طریق یک فرایند دو مرحله ای انجام می گیرد. ابتدا استون و هیدروژن سیانید با هم واکنش می دهند تا استون سیانوهیدرین به دست آید. سپس این ترکیب در حضور اسید سولفوریک غلیظ با متانول حرارت داده می شود تا مونومر متیل متاکریلات بدست آید. مونومرهای اکریلیک از طریق فرایندهای پلیمریزاسیون رادیکال آزاد که معمولا به وسیله آغازگرهای پروکسیدی شروع می شوند پلیمریزه می گردندکه پلی متیل متاکریلات نیز به این روش حاصل می شود. یک آغازگر، رادیکالی فعال راحاصل می کندکه دردماهای بالاتر موجب پیشرفت واکنشی می گردد که بسیار شدید وگرمازاست، به طوری که گرمای آزاد شده بایستی به نحوی از سیستم خارج و مهار گردد.
پلی متیل متاکریلات به عنوان یک ترمو پلاستیک (پلاستیک گرما نرم) شناخته می شود. از نام های دیگر آن می توان به آکریلیت (Acrylite)، گلاس فلکس (Glassflex)، لوسیت (Lucite)، پلکسی گلاس (Plexiglass)، پرسپکس (Perspex)، آلتوگلاس (Altuglass)، اپتیکس (Optix) اشاره کرد.

الف-شناورسازی ارتعاشی
ب-لوله ارتعاشی
ج-جایگزینی ارتعاشی
۲-۵-۳-۳- تراکم دینامیکی
تراکم دینامیکی یکی از روش های بهسازی خاک است که با تکرار کوبیدن ضربه به زمین انجام می گردد ، با توجه به اینکه رفتار خاک همراه با روش های متفاوت زیادند ، بایسته است هم روشها و هم رفتار خاک به طور کامل شناخته شود.
رفتار خاکهای دانه ای در برابر این ضربات مشخص است هنگامیکه لایه زیر تراز آب زیرزمینی بوده و ضربه ای وارد میگردد این ضربه به آب منتقل شده و باعث افزایش فشار آب حفره ای میشود و به نوعی روانگرائی اتفاق می افتد و همین باعث افزایش دانسیته خاک در یک زمان کوتاه میگردد. که خود باعث افزایش ظرفیت باربری خاک وکاهش احتمال نشست خاک میگردد. ولی در مقابل هرچه درصد ریز دانه ای خاک بیشتر شود یا خاک ریزدانه شود رفتار پیچیده تر خواهد شد. همچنانکه در مطالعات مختلف گفته شده است تئوری تحکیم مربوط به خاکهای ریزدانه بوده و بیان میدارد که در اثر بار استاتیکی به خاک آب منفذی به مرور زمان از خاک خارج و در نتیجه مقاومت خاک افزایش می یابد. هنگامیکه لایه های ریزدانه بالای تراز آب زیر زمینی واقعند با ضربات سبکتری نیز میتوان به بهسازی چشمگیری رسید. جهت درک بیشتر رفتار این نوع خاکها هنگام تراکم دینامیکی بایستی به چهار نکته زیر توجه کرد.
۱- قابلیت تراکم پذیری خاکهای ریزدانه اشباع ناشی از وجود حبابهای ریز گاز است.
۲- در اثر ضربه های مکرر روانگرایی تدریجی در خاک اتفاق می افتد.
۳- در اثر ایجاد ترکهای شعاعی زایل شدن فشار آب منفذی تسریع می شود.
۴- بندش بازیافتی^[۸] خاک باعث افزایش مقاومت خاک بعد از کوبش می شود.
۲-۶-آزمایشهای مورد نیاز جهت کنترل بهسازی خاک:
جهت کنترل بهسازی صورت گرفته توسط هرکدام از روش های بخش ۲-۴، نیاز است یک سری آزمایشات به صورت درجا و آزمایشگاهی صورت گیرد، با توجه به اینکه تهیه یک نمونه دست نخورده با ابعاد مشخص و در اعماق مورد نظر جهت انجام تستهای آزمایشگاهی مشکل و هزینه بردار و در پاره ای شرایط غیر ممکن است، بنابراین معمول است تستهای درجا را ملاک عمل قرار شود و در کنار آنها از تستهای آزمایشگاهی جهت تکمیل نتایج استفاده گردد. تعدادی از تست های درجا در جدول ۲-۳ ارائه شده است.

جدول ۲-۳- روش های مختلف بهسازی زمین

• توسعه آموزش و ترویج فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیکی.

• حمایت از توسعه فعالیت‌های بخش غیردولتی و جلوگیری از انحصار و ایجاد زمینه‌های رقابت.

• رفع هر گونه محدودیت تبعیض‌آمیز در تجارت الکترونیکی.

• • گسترش استفاده از شبکه اینترنت برای انجام تجارت الکترونیکی در کشور و اتخاذ تدابیر لازم برای بهداشت محتوایی شبکه یادشده.

در این مصوبه برای وزارت بازرگانی و سایر وزارتخانه‌های مربوط مثل وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، علوم، تحقیقات و فناوری، امور خارجه، صنایع و معادن و ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، بانک مرکزی، شورای عالی اطلاع‌رسانی، دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و سازمان صدا و سیما دارای وظایف مشخص و مدون می‌باشند.
مطالعات نظری و تجربی در سطح بین‌المللی و بر اساس تجارب کشورهای پیشرو در زمینه تجارت الکترونیکی نشان می‌دهد که برای ایجاد توسعه تجارت الکترونیکی، فراهم ساختن زیرساخت‌ها ضروری است. گستردگی زیرساخت‌ها به نحوی است که اقدام جهت تأمین و ایجاد زیرساخت‌ها اصولاً در شرح وظایف یک وزارتخانه یا دستگاه نبوده و برای ایجاد آن‌ها علاوه بر اقدام هماهنگ کلیه دستگاه‌های دولتی مرتبط، لازم است بخش خصوصی نیز فعالیت نماید.
در مجموع به منظور گسترش تجارت الکترونیکی سه راهبرد ایجاد آگاهی، فراهم کردن زیرساخت‌های فنی و ساختار قانونی و مقرراتی اتخاذ شده است و به موازات آن از سیاست‌های تشویقی کسب‌وکار الکترونیکی، دولت الکترونیکی، تسهیل تجاری و مشارکت در فعالیت‌های سازمان‌های بین‌المللی در ترویج و توسعه تجارت الکترونیکی استفاده شده است. (دماوندی،۱۳۸۴ :۱۵)

۱۸-۲- مراحل اجرای تجارت الکترونیکی

طی سال‌های اخیر، اقدامات و فعالیت‌های خلاف قانون و عرف اجتماعی فرا روی اینترنت، تعارضات حقوقی و قضایی بسیاری را ایجاد نموده است، که این امر مشکلات فراوانی را برای یافتن راه حل، تدوین قانون و مجازات مناسب را ایجاد کرده است .(بقائی،۱۳۸۴ ش۱۹)
سؤالی که مطرح می‌شود این است که ﭽﮔونه می‌توان در اینترنت تمام افرادی که می‌خواهند از تجارت الکترونیکی استفاده نمایند، مورد حمایت قانونی قرار گیرند. منظور از حمایت قانونی ، قراردادی است که تمام شخصیت‌های حقیقی بر اساس عقدی که منعقد می‌کنند می‌توانند مورد حمایت قرار ﮔیرند .
در مورد شرکت‌ها و مؤسسات عمومی، که داراى شخصیت حقوقی می‌باشند مشکلی در این مورد دیده نمی‌شود، به این دلیل که آن‌ها ملزم به رعایت مقررات و قوانین مدونی که بر مناسبات تجارت الکترونیکی آن‌ها حاکم است، می‌باشد .
در اولین نگاه به نظر می‌رسد که موانع و مشکلات اولیه در ایران همان موانع و مشکلات در جوامع ﭙیشرفته باشد ولى با اندکى تأمل متوجه می‌شویم که مشکلات و موانع موجود در ایران فراتر از آن است که قانون تجارت الکترونیکی بدون تا مل و بازنگری بتواند محمل اجرایی یابد،  زیرا تا زمانى که عملیات تجارت الکترونیکى ابتدایى [ خرید تلفنى، خرید از طریق تلویزیون] که سر چشمه تجارت الکترونیکى است معمول نشده و تا مصرف‌کننده با چگونگی انجام این‌گونه معاملات ﺁشنا نشده، نمی‌توان تجارت الکترونیکی را در ایران رایج ساخت.
در حال حاضر عمده‌ترین مشکلات و چالش‌های فرا روی توسعه تجارت الکترونیکی در کشور به شرح زیر می‌باشد:
١. آماده نبودن شرایط فرهنگی
٢. سنتی بودن نظام بازرگانی و تجارتی
٣. مجهز نبودن منابع انسانی
۴. فراهم نبودن زیرساخت‌های فنی و مخابراتی ( تکنولوژی ارتباطات )
۵. همسو نبودن قوانین و مقررات با محیط الکترونیکی
۶. فراهم نبودن بانکداری، بیمه، حمل‌ونقل و بازرگانی الکترونیکی و ﮔﻤﺭک الکترونیکی.
موارد زیر از جمله موارد مهمی است که می‌تواند مشکلات حقوقی و قضایی پیش گفته را روشن‌تر سازد:
الف. امضاء کردن یک قرارداد در تجارت الکترونیکی [ امضا الکترونیکی ^[۱۹] ]
در حقوق فرانسه و یا اکثر کشورهای اروپایى ایجاب و قبول و صحت یک عقد، بر اساس اصل حاکمیت اراده با توافق محقق می‌شود، یکی از مظاهر توافق « امضاء » می‌باشد، لازم است به دو مسئله مهم در مورد امضاء اشاره شود: اول اینکه با حضور فرد و با دست خود فرد^[۲۰] قرارداد امضا شود، و دوم اینکه کپی^[۲۱] نباشد .
مشکلی که در این مورد پدید می‌آید، این است که در روی اینترنت کاغذی وجود ندارد که بتوان آن را امضاء کرد، پس می‌بایست راه‌حلی قانونی برای ﺁن به دست ﺁورد ، تا مسئله ایجاب و قبول عقود در روی اینترنت تحقق یابد . برای حل این مشکل می‌توان به آیین‌نامه کمیسیون اروﭙایی که از سال ١٩٩٧ برای تمام کشورهای عضو این سازمان لازم‌الاجرا می‌باشد،اشاره نمود . این آیین‌نامه تمام کشورهای عضو سازمان اروﭘایی را موظف نموده تا قانونی را در مورد ” امضاء الکترونیکی “در کشور خود وضع نمایند. “امضاء الکترونیکی” عبارت است از تعدادی اعداد یا حروف ، که این حروف و اعداد جایگزین امضاء می‌شوند، به عبارت دیگر امضاء الکترونیکی به طرف مقابل این امکان را می‌دهد تا مطمئن شود شخصى که پیغام را فرستاده، همان شخصى است که مدعی ارسال می‌باشد، و پیغام دریافت شده همان پیغام ارسال شده است. مراکزی که امضای دیجیتالی را در اختیار قرار می‌دهند خود از مراکز ذیصلاح دیگری اعتبار اخذ گواهینامه را دریافت کرده‌اند. این مراکز برای افراد کسب اعتبار الکترونیکی می کند. این‌گونه تمهیدات نظارتی نیز از سوءاستفاده سود جویان و متقلبان در امان نماندند و مشکلاتی را با خود به دنبال آوردند . از اهم مشکلاتی که در این زمینه به وجود ﺁمد دزدهاى اینترنتى بودند، بدین توضیح که دزدهاى اینترنتى می‌توانستند، به وسیله رایانه تمام اطلاعات را به دست ﺁورند و از آن به انحاء مختلف سوءاستفاده نمایند، بنابراین اولین کلاه‌برداری و یا دزدى در اینجا رخ می‌دهد، به عنوان مثال: شخص حقیقی یا حقوقی، فرشی را از ایران خریداری کرده ﭙس از امضاء ، هکر^[۲۲] می‌تواند امضاء شخص را خوانده و در معاملات دیگر استفاده نماید . لذا برای حل این مشکل سیستم «کدهای مشابه رمزی به وجود ﺁمدند تا هکرها نتوانند به امضاء افراد دسترسی ﭙیدا کنند. مثلاً بجای کد “٩٩٩٩ ” وارد نمودند ” ١٢٣۴ ” که در این صورت هکرها همان ” ٩٩٩٩ ” را مشاهده می‌نمودند .
با توجه به اینکه ، تجارت الکترونیکی روش جدیدی در معاملات می‌باشد، هر روز روش‌های جدید تری برای حل مشکل این روش ابداع می‌شود. از جمله روش‌های امضاء کردن در روی اینترنت همانکونه که در بالا اشاره شد، دفاتر صدور گواهی الکترونیکی می‌باشد عملکرد این دفاتر به این صورت است که، “مصرف‌کننده” امضاء الکترونیکی خود را به این دفاتر می‌دهد، دفاتر، امضاء را تعریف کرده و به فروشنده ارائه می‌دهند، و هرگز فروشنده نمی‌تواند به کد امضاء اولیه دسترسی ﭙیدا کند. در مورد دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی ماده ٣١ ق . ت . ا مقرر می‌دارد :
“دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی واحدهائی هستند که برای ارائه خدمات صدور امضای الکترونیکی در کشور تأسیس می‌شوند. این خدمات شامل تولید، صدور، ذخیره، ارسال، تأیید، ابطال و به‌روز نگهداری گواهی‌های اصالت (امضای)الکترونیکی می‌باشد.”
بر اساس ماده فوق و موارد مذکور می‌توان گفت که ” امضاء الکترونیکی ” از جهت صحت و سالم بودن آن در مقایسه با امضاء دستی از اهمیت والاتری برخوردار است و دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی واحدهائی هستند که از جعل امضای الکترونیکی جلوﮔﻴری می‌کنند , با توجه به توضیحات فوق لازم است، به بررسی امضای الکترونیکی، در قانون تجارت الکترونیکی ج.ا.ا. بپردازیم :
ماده ٢ ق.ت.ا در بندهایی، ک و ل امضا الکترونیکی را چنین تعریف می‌کند:
“ی - امضای الکترونیکی : عبارت از هر نوع علامت منظم شده یا به نحو منطقی متصل شده به «داده پیام» است که برای شناسایی امضاکننده «داده پیام» مورد استفاده قرار می‌گیرد .”
در ادامه در بند ک شرایط صحت امضاى الکترونیکی را منوط به رعایت ماده ١٠ می کند،
” ماده ١٠ – مقرر می‌دارد : ” امضای الکترونیکی مطمئن باید دارای شرایط زیر باشد:
الف- نسبت به امضاء کننده منحصربه فرد باشد.
ب- هویت امضاء کننده «داده‌پیام» را معلوم نماید.
ج- به وسیله امضاکننده و یا تحت اراده انحصاری وی صادر شده باشد.
د- به نحوی به یک «داده‌پیام» متصل شود که هر تغییری در آن «داده‌پیام» قابل‌تشخیص و کشف باشد.”
با توجه به مدلول ماده فوق‌الذکر می‌توان عنوان نمود که هر چه مقنن در زمان انشاء قانون مذکور پیش گفته را با توجه به تجربیات کشورهای دیگر در این زمینه مد نظر داشته است اما نحوه احراز بندهای الف تا د در عمل خود مشکلات دیگری را در پی خواهد داشت به طور مثال احراز اراده انحصاری امضاء کننده در صورت بروز تردید در حاکمیت اراده تمهیدات قانونی گسترده‌تری را ایجاب می کند . (بقائی،۱۳۸۴ ش۱۹)

۲-۱۹-بازاریابی الکترونیک

ظهور و توسعه فناوری‌های الکترونیکی به خصوص اینترنت نقش عمده‌ای در ایجاد تحولات جدی در عرصه‌ی کسب‌وکار داشته است . امروزه عوامل و شاخص‌های موثر در کسب‌وکار موفق سازمان به حدی با ابزارها و امکانات نوین فناوری اطلاعات آمیخته‌شده‌اند که دسترسی به اهداف سازمانی را بدون توجه و بهره‌گیری از این فناوری‌ها در بازار جهانی و رقابتی امری غیرممکن می کند.با این توضیح باید ادعا کرد علی‌رغم اینکه عوامل مختلفی همچون تولید ، سرمایه و نیروی انسانی در موفقیت یک کسب‌وکار موثرند ، تأثیر شاخص بسیار مهمی به نام بازاریابی را نباید فراموش کرد چرا که به هر حال زمانی فرامی‌رسد که سازمان‌ها از نظر کیفیت و کمیت تولید به سطح مطلوب و یکسانی برسند و از اینجاست که رسالت بازاریابی با تهیه و تدارک برنامه‌ها ، تاکتیک‌ها و ترفندهای مختلف سهم بیشتری از بازار آغاز می‌شود(فتحیان و حسنی،۱۳۸۷).
در طول چند دهه اخیر که بازارهای الکترونیک رشد چشمگیری داشتند، فعالیت‌های بازاریابی الکترونیک مورد توجه واقع شدند (۲۰۰۹Chang et al.,).
بازاریابی الکترونیک را می‌توان فرآیندی دانست که با تلفیق و تزریق ابزارها و امکانات فناوری اطلاعات در پیکره‌ی سازمانی که دارای ساختار سیستمی است و کلیه‌ی مراحل برنامه‌ریزی، طراحی، تولید، توزیع، فروش و خدمات پس از فروش آن از راهبردهای بازاریابی سازمانی پیروی می‌کند حاصل می‌شود (فتحیان و حسنی،۱۳۸۷).
Brodie و همکاران(۲۰۰۷) بازاریابی الکترونیک را این‌طور تعریف کرده‌اند : ” استفاده از اینترنت و دیگر فناوری‌های تعاملی برای ایجاد ارتباطات بین مشتریان و شرکت‌ها “.Trainor و همکاران(۲۰۱۰) ترکیب فناوری اطلاعات و بازاریابی را بازاریابی الکترونیک می‌نامند .
بازاریابی الکترونیک عبارت است از به‌کارگیری مسیرهای الکترونیکی ارتباط با مشتریان به منظور نشر پیام‌های بازاریابی .در همین ارتباط، بازاریابی اینترنتی اصطلاحی است که عموماً بدین معنی است: دستیابی به اهداف شرکت از طریق برآوردن و فراتر رفتن از نیازهای مشتریان به نحوی بهتر از رقبا با بهره گرفتن از فناوری‌های دیجیتالی اینترنت. بازاریابی اینترنتی عبارت است از فرایند ایجاد و حفظ روابط مفید متقابل با مشتریان از طریق فعالیت‌های اینترنتی به منظور تسهیل تبادل ایده‌ها کالاها و خدمات به نحوی که اهداف هر دو طرف را محقق سازد. این تعریف شامل بخش‌های زیر است: فرایند، ایجاد و حفظ روابط مفید متقابل با مشتریان، استفاده از اینترنت در انجام فعالیت‌های بازاریابی، مبادله، تحقق اهداف طرفین. همچنین بازاریابی آنلاین به شرکت‌های عضو شبکه‌های لجستیک بازاریابی که حاوی جریانی از اطلاعات کالاها خدمات، تجارب و پرداخت‌ها و اعتبارات می‌باشند اشاره دارد.

۲-۱۹-۱- برنامه‌ریزی بازاریابی الکترونیک

نقطه شروع برای کسب موفقیت در بازاریابی الکترونیک مانند راهبرد بازاریابی یا کسب‌وکار خلق یک فرایند راهبردی است که به خوبی تعریف شده باشد تا اهداف بازاریابی را از طریق ارتباطات بازاریابی پیوند داده و روش‌هایی را برای کسب اهداف مورد نظر طراحی کند.چستون و چیفی و همکاران پیشنهاد می‌کنند که تدوین راهبرد بازاریابی الکترونیک باید شامل عناصر و عوامل مشابهی با راهبرد بازاریابی سنتی باشد.برای این منظور می‌توان از مدل SOSTAC که توسط پل اسمیت ارائه شده است استفاده کرد.این مدل شامل مراحل زیر است:

• تجزیه و تحلیل موقعیت:در حال حاضر کجا هستیم؟

  • • تجزیه و تحلیل موقعیت

   

  • • تجزیه و تحلیل تقاضا

   

  • تحقیقات کیفی مشتریان