۴

L.M3

سوم میوسن

مارن، ماسه سنگ آهکی، سنگ آهک ماسه­ای، کنگلومرا

مناطق جنگلی باشیب ملایم، خاکزایی بسیار خوب نفوذپذیری و پایداری از متوسط تا ضعیف متغیـر می­باشد.

۵

L.R

سوم میوسن

مناطق گسلی مستعد حرکت و لغزش بوده و ناپایدار محسوب می­­گردد.

محدوده مورد مطالعه از دو تیپ زمین شناسی زیر تشکیل شده است شکل (۳-۲):

• L.M2، این تیپ در بخش غرب تا جنوب غربی طرح دیده می­ شود از شیب توپوگرافی تقریبا متوسط برخوردار بوده و از سنگهای مارنی و ماسه سنگ آهکی، آهک ماسه­ای به همراه مختصری کنگلومرا تشکیل می­یابند که به دوره میوسن مربوط می­شوند، به دلیل گسترش و ضخامت مارن در این فرم از پایداری و نفوذپذیری ضعیفی برخوردارند.

• LM3، دامنه­های با شیب نسبتا ملایم که بر روی نهشته­های مارنی میوسن واقع است این فرم بیشترین گسترش را داشته و از نفوذپذیری و پایداری متوسط تا ضعیفی برخوردار است.

حاشیه دره‌ها را آبرفت‌های کوآرترنری در بر گرفته اند بنابراین وضعیت سنگ شناسی منطقه نشان از ناپایداری منطقه ومستعد لغزش و رانش بودن آن دارد.

شکل ۳-۲- نقشه زمین شناسی سری یک دارابکلا و جاده مورد مطالعه
۳- ۱- ۵- مشخصات خاکشناسی
منشا خاک محدوده مورد مطالعه از سنگ های مادری آهکی و مارنی با ماسه سنگ آهکی می باشد، بر این اساس سه نوع تیپ خاک مشخص شد که عبارتند از ۱- خاک قهوه‌ای جنگلی با pH قلیایی ۲- خاک قهوه‌ای شسته شده با افق کلسیک ۳- خاک قهوه‌ای شسته شده با پسدوگلی
سنگ مادر تشکیل دهنده خاک از نوع آهک، آهک مارنی و آهک ماسه‌ای می‌باشد. بنابراین بافت خاک کمی سنگین (رسی لومی) تا سنگین (رسی) و نفوذ‌پذیری آب در خاک غالبا متوسط و گاهی ضعیف است. pH خاک قلیایی ولی در خاک‌های تکامل یافته که عمل آبشویی آهک به طور کامل انجام گرفته، اسیدی تا خنثی می‌باشدریشه دوانی متوسط و عمق نفوذ ریشه حدود ۷۰-۶۵ سانتی متر است. علت این مسئله وجود سنگ‌های مادری، درصد زیاد رس و بافت سنگین در عمق زیرین می‌باشد که مانع پراکنش مناسب ریشه درختان قطور می‌شود. محدوده مورد مطالعه شامل زیر واحد اراضی به شماره‌های ۲٫۱٫۲ و۲٫۱٫۳ و ۲٫۱٫۴ می‌باشد شکل (۳-۳)، خصوصیات هر یک از زیر واحد‌ها به شرح زیر است:
زیر واحد اراضی ۲٫۱٫۲:
تیپ خاک قهوه­ای جنگلی با pH قلیایی متشکل از سنگ­های آهکی و مارن با شیب متوسط گاهی کمی زیاد با پوشش جنگلی راش، ممرز، افرا، توسکا، انجیلی و ضخامت لاشبرگ حدود ۴-۱ سانتی­متر خاکی تکامل یافته بدون بیرون زدگی سنگی دارای سنگریزه کم حدود ۵% در نیمرخ پروفیل با تیپ پروفیلی ABCکه دارای باد افتادگی درختان جنگلی، که علت آن عدم پراکنش مناسب ریشه در عمق زیرین است بافت خاک کمی سنگین Silty Clay loam تا Silty Clay نفوذپذیری آب در خاک بسیار ضعیف دارای لغزش و ریزش جدید توده خاک در بالا دانه­ای درشت در عمق زیرین چندوجهی رنگ خاک در بالا قهوه­ای تیره در عمق زیرین روشن، میزان خلل و فرج خاک کم تا متوسط تهویه در خاک به کندی صورت می­گیرد.
زیر واحد اراضی ۲٫۱٫۳:
تیپ خاک قهوه­ای شسته شده با افق کلسیک. متشکل از سنگ­های آهکی و آهک مارنی همراه با آهک ماسه­ای با شیب کم گاهی متوسط بدون بیرون زدگی سنگی فاقد سنگریزه تا عمق یک متر با پوشش جنگلی راش، ممرز، توسکا در ارتفاعات پایین مخروبه با پوشش جنگلی انجیلی و بلوط ضخامت لاشبرگ حدود ۳-۱ سانتی­متر خاکی تکامل یافته نسبتاً عمیق تا عمیق با حداکثر عمق ۱۲۰-۱۱۰ سانتی­متر با تیپ پروفیلی ABC، ریشه دوانی متوسط عمق نفوذ ریشه حدود ۷۰-۶۵ سانتی­متر دارای بادافتادگی درختان قطور جنگلی که علت آن عدم پراکنش مناسب در عمق زیرین به علت درصد زیاد رس (بیش از ۵۰%) می­باشد نفودپذیری آب در خاک در بالا متوسط در عمق زیرین بسیار ضعیف که نفوذپذیری ضعیف آب در خاک بادافتادگی درختان جنگلی در سطح بعضی از پارسل­ها مشاهده می­گردد.
-زیر واحد اراضی ۲٫۱٫۴:
با تیپ خاک قهوه­ای شسته شده پسدوگلی، ارتفاعات نسبتاً بلند تا کوتاه متشکل از سنگ­های آهکی و آهک ماسه­ای گاهی مارن با شیب کم تا متوسط بدون بیرون زدگی سنگی فاقد سنگ ریزه تا عمق یک متری با پوشش جنگلی انجیلی- ممرز و لرگ با تک درختان راش و ارتفاعات پایین­تر فاقد گونه راش می­باشد. نفوذپذیری آب در خاک به شدت ضعیف به طوریکه در سطح بعضی از پارسل­ها آب گرفتگی مشاهده می­گردد که نشانه هیدرومورف بودن خاک است. در این گونه مناطق از بهره برداری زیاد و قطع درختان جداً باید خودداری گردد زیرا روند هیدرومورف خاک شدت می­یابد. خاک سطحی دارای کوبیدگی ، نفوذپذیری و زهکشی خاک بسیار ضعیف است. لغزش و ریزش مشاهده نگردیده است.
شکل ۳-۳- نقشه خاک شناسی سری یک دارابکلا و جاده مورد مطالعه
۳-۱-۶- راه‌های دسترسی
شبکه اصلی این طرح از محور ساری- نکا می‌باشد. که پس از عبور از روستای دارابکلا در محل نگهبانی سه شاخه می‌شود. شاخه اصلی از نوع جاده جنگلی درجه یک بوده که از داخل طرح جنگلداری و روی یال اصلی (مرز سری یک و دو) به طول ۱۴ کیلومتر به بخش یک طرح جنگلداری نکا- ظالمرود متصل می‌گردد. از محل نگهبانی شاخه دیگری شروع واز داخل سری یک عبور کرده و به طول ۱۱ کیلومتر به دانگ دوم بخش یک متصل می‌گردد و ازنوع جاده جنگلی درجه دو است شکل( ۳-۴). با توجه به شبکه جاده ساخته شده و جاده‌های پیش بینی شده کل جاده‌های طرح جنگلداری دارابکلا حدود ۴/۲۸ کیلومتر و تراکم آن ۸۷/۱۰ متر در هکتار خواهد بود(بی‌نام، ۱۳۸۳).
parsel
Skid way
Road

شکل۳-۴- نقشه جاده‌های موجود و موقعیت جاده در سری یک دارابکلا
۳- ۲- روش پژوهش
۳-۲- ۱- جمع آوری اطلاعات و برداشت مقدماتی
جهت برآورد نرخ رسوبدهی جاده­های جنگلی در SEDMODL و WARSEM مجموعه ­ای از داده ­ها مورد نیاز است. جاده­های جنگلی مورد مطالعه در جنگل آموزشی و پژوهشی دارابکلا غالباً بر روی یال ساخته شده ­اند و لذا یا فاقد شیروانی­ خاکبرداری و خاکریزی هستند و یا در صورت وجود شیروانی، توسط انبوهی از گیاهان پوشیده شده ­اند. در پژوهش حاضر، از این مدل­ها فقط به منظور برآورد نرخ رسوب حاصل از سطح جاده استفاده شد. ابتدا جهت بالا رفتن دقت برداشت داده ­ها، کلجاده­های منطقه به فواصل کوتاه و واحدهای همگن از نظر ترافیک، روسازی، شیب و پهناکه اصطلاحاً Segment نام دارد، تقسیم و داده ­های لازم از هر کدام از این قسمت ­ها به صورت جداگانه برداشت شد. سپس هر یک از فاکتورها برای واحدهای همگن جاده­ای به صورت جداگانه محاسبه و میزان فرسایش در هر واحد با بهره گرفتن از مدل­ها مشخص گردید:
۳-۲-۲- برآورد رسوب سطح جاده با SEDMODL
در این مدل میزان کل تحویل رسوب توسط جاده از رابطه (۳-۱) محاسبه می­گردد. که در آن TS کل رسوب تولیدی مربوط به سطح جاده بر حسب تن در یک سال و فاکتور A_f نیز مربوط به سن جاده بوده که میزان رسوب کل را تحت تأثیر قرار می­دهد. با توجه به اینکه بیشترین میزان تولید رسوب در جاده­های جنگلی مربوط به سال اول یا دوم ساخت است و در سال­های بعد کاهش می­یابد، فاکتور سن جاده در معادله وارد می­ شود. میزان این فاکتور برای جاده­هایی که یک سال از ساخت آن می­گذرد ۱۰ و برای جاده­هایی که بیش از ۲ سال از ساخت آن­ها گذشته باشد ۲ می­باشد.با توجه به سال ساخت جاده­های منطقه فاکتور سن ساخت برابر عدد ۲ قرار گرفت.
رابطه (۳-۱) Total Sediment (t/year) = (TS)A_f