ترکیب به درجه‏ای اشاره دارد که در آن قسمت‏های فرعی متنوع یک سازمان وابسته به هم کار می‏کنند. کارکنان در این سازمان باید توانایی دسترسی به گسترده‏ترین تنوع دانش برای کار و حل مسائل خود را داشته باشند. ساختار کار ترکیبی فرصت‎‏هایی برای یادگیری کارکنان از همکارانشان ایجاد می‏کند. به وسیله کار با یکدیگر، اشتراک گذاری دانش، افراد می‏توانستند کانال‏های ارتباطی و همکاری برقرار کنند تا بتوانند خبرگی و دانش خود را مبادله نمایند. زمانی که سازمان‏ها از سطح بالاتری از ترکیب برخوردار باشند، آن‌ها تمایل بیشتری به تعامل اجتماعی دارند.

شرایط محیطی سازمان نقشی ضروری در شکل دهی رفتار کارکنان بازی می‏کند و بر فهم آن‌ها از مدیریت دانش تأثیر می‏گذارد. شرایط محیطی سازمان به رویه‏های رایج، عقیده‏های مشترک و سیستم‏های ارزش اشاره دارد که یک سازمان آن‌ها را دنبال می‏کند. یکی از مزیت‏های رقابتی برای سازمان وجود جو نوآوری در سازمان می‏باشد. با وجود جو نوآوری در سازمان زمانی که افراد و گروه‏های کاری با یک مشکل مواجه می‏شوند آن‌ها به طور فعال و تهاجمی با دیگر اعضای گروه یا افراد دیگر تعامل و راه حل مناسب را پیدا می‏کنند. در این شرایط محیطی سازمان، افراد تمایل بیشتری به اشتراک گذاری دانش برای رسیدن به فکرهای خلاقانه بین اعضای سازمان دارند (Chen & Lin , 2004) .
سیر گذار و تکامل سازمان‌ها به سازمان‌های ارگانیک، منعطف، مسطح و غیر متمرکز نشان می‌دهد که ابعاد تشکیل دهنده آن‌ها باید چیزی فراتر از ابعاد سازمان‌های سلسله مراتبی و رسمی باشد. در این گونه سازمان‌ها روابط غیررسمی می‌توانند نقش مهمی در ساختاردهی سازمانی ایفا کنند. این روابط جنبه مهمی از تفاوت بین ساختارهای مکانیکی و ارگانیکی را تشکیل می‌دهند و حتی جنبه تعیین کننده‌ای از ساختارهای فرایند محور را به خود اختصاص می‌دهند. به عنوان مثال سازمان‌های شبکه‌ای بدون توجه به امکان وجود ساختارهای رسمی اساساً بر روابط غیررسمی مبتنی هستند. اجتماعات کاری نیز عمدتاً از یک مجموعه روابط غیررسمی تشکیل شده‌اند. اما شرایط حاکم بر اقتصادهای دانش محور و الزاماتی که برای سازمان‌ها ایجاد کرده‌اند، نشان می‌دهد که. برای ایجاد سازمان‌های دانش محور به شکل اجتماعات کاری به ابعاد ساختاری سطح بالاتری نیاز است. این سطح شامل روابط مبتنی بر اعتماد، روابط تعاملی برون گرا و روابط عاطفی فراگیر می باشد که در ادامه به تشریح این ابعاد و نقش آن‌ها در سازمان‌های دانش محور پرداخته می‌شود (منوریان و همکارانش، ۱۳۸۶) .
۱٫ روابط مبتنی بر اعتماد : ساختارهای دانش محور به دلیل نیاز شدیدی که به دانش دارند، باید اعتماد محور باشند، نه کنترل محور. برای خلق و تسهیم دانش باید سطح بالایی از اعتماد و خوش بینی در روابط اعضاء سازمان با یکدیگر وجود داشته باشد افراد توانمند شده دانش را به صورت آزادانه خلق و تسهیم می‌کنند. روابط مبتنی بر اعتماد موجب شفافیت سیاسی، ارتباطات موثر و مهارت‌های همکاری می‌شود.
۲٫ ارتباطات تعاملی برون گرا: ساختار اصلی ساز ما نهای دانش محور از توافقات ساختاری خوب تعریف شده و هدفمند تشکیل شده است که هدایتگر تعاملات هستند. محیط‌های همکارانه که مرزهای خارجی را گسترش داده‌اند، خلق دانش را تسهیل کرده و جریان دانش را روان می‌سازند. تعاملات داوطلبانه، آشکار و شفاف، امکان گسترش عمیق‌تر پیوندهای غیررسمی، شخصی و رفتاری را فراهم می‌سازند و این عوامل اثر تعیین کننده‌ای در موفقیت مدیریت دانش دارند.
۰۳ روابط عاطفی فراگیر: وجود روابط عاطفی فراگیر در ساختاردهی سازمان به کارکنان اجازه می‌دهد به ارزش‌ها و توانمندی‌های سازمانی به شیوه‌های سازمان یافته پاسخ دهند. این بستر فرهنگی فرصت‌های بسیار زیادی برای خلاقیت و نوآوری ایجاد می‌کند و در عین هم افزایی عواطف سازمانی و حداکثر کردن آزادی عمل کارکنان موجب تشویق مساعدت‌های خلاقانه، ایجاد بینش سازمانی و در نهایت توسعه ظرفیت خود مدیریتی افراد و گروه‌های سازمانی می‌شود.
بنابراین با ورود به یک فضای دانشی سازمان‌ها برای بدست آوردن فرصت در محیط پویا باید انطباق پذیر تر و منعطف‌تر باشند. ادراکات سنتی که از ساختار سازمانی وجود دارد در مواجهه با چالش‌ها و نیازهای جدید اقتصاد دانشی با شکست روبرو می‌شوند. به هر حال برای توسعه و ترسیم اشکال ساختاری جدید که بتوانند نیازهای جدید محیط دانش محوری را برآورده سازند به کمک ابعاد ساختاری سطح بالاتری نیاز است؛ و در این میان روابط غیررسمی نقش مهمی در تعریف و ادراک فعالیت‌های ساختاری بر عهده دارند. این ابعاد انرژی واقعی سازمان‌های رقیب را در زمینه توانمندی پویا در اقتصاد دانشی تعیین می‌کنند. گذار کلی ساختار سازمانی نشان دهنده روندی است که به طور روزافزون به سمتی پیش می‌رود که در یک محیط پویا ساختار سازمانی باید بازتر از تعاریف موجود، عاطفی‌تر از عقلانیت جامع، تعاملی‌تر، منعطف‌تر، اعتماد محورتر و غیر رسمی‌تر باشد.

۲-۱۴- عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش

موفقیت مدیریت دانش استفاده مجدد از دانش برای بهبود کارایی سازمانی به وسیله ارائه دانش مناسب در زمان مناسب به افرادی است که به ان دانش نیاز دارند. موفقیت مدیریت دانش تأثیر مثبتی بر کارایی سازمان دارد ( Jennex et al, 2007).
دامنه وسیعی از عواملی که می‌توانند موفقیت مدیریت دانش را تحت تأثیر قرار دهند در ادبیات موضوع مشاهده می‌شود. برای مثال عوامل فرهنگ، تکنولوژی اطلاعات و رهبری به عنوان ملاحظاتی مهم در خصوص موفقیت مدیریت دانش مطرح می‌باشند.
در ادبیات مربوط به عوامل حیاتی موفقیت، تعاریف زیادی از آن ارائه شده است. یکی از مهم‌ترین تعاریف مربوط به رو کارت است. به زعم وی عوامل حیاتی موفقیت عبارتند از: تعداد محدودی از حوزه‌های فعالیت که عملکرد رقابتی موفقیت آمیزی در پی خواهند داشت. در تعریف دیگری برونو و لیدکر اظهار می‌دارند که عوامل حیاتی موفقیت عبارتند از: مشخصه‌ ها، شرایط یا متغیرهایی که اگر درست مدیریت شوند می‌توانند اثر قابل ملاحظه‌ای بر موفقیت موضع رقابتی سازمان داشته باشند. در عوض، پینتو و اسلوین عوامل حیاتی موفقیت را عواملی می‌دانند که به طور قابل ملاحظه‌ای شانس اجرای پروژه‌ها را بهبود می‌بخشند (رهنورد و محمدی، ۱۳۸۸).
عوامل موفقیت بدین صورت تعریف می‌شوند:حوزه‎هایی که حصول نتایج رضایت‎بخش در آن‎ها، موفقیت سازمان را تضمین می‌کند. این عوامل در صورت عدم وجود در سازمان، باید ایجاد شده و در صورت وجود، پرورش یافته و توسعه یابند. عوامل خارجی از قبیل تأثیرات محیطی مدنظر قرار نمی‌گیرند زیرا سازمان‏ها در اجرای مدیریت دانش کنترلی بر آن‏ها ندارند (Wong, 2005).
در حوزه مدیریت استراتژیک، تعریف عوامل حیاتی موفقیت از جامعیت بیشتری برخوردار بوده و نشان دهنده یک پیوند ایده آل بین شرایط محیطی و مشخصه‌ های کسب و کار است (Amberget al, 2005) .
سازمان‏ها باید از عوامل موثر بر موفقیت مدیریت دانش آگاهی داشته باشند. بی اطلاعی و بی توجهی به این عوامل مهم و ضروری احتمالاً تلاش سازمان را به ورطه بیهودگی خواهد کشاند. وجود مجموعه عوامل حیاتی موفقیت مناسب برای سازمان‏ها، آن‏ها را در توجه به مسائل مهم در طراحی پروژه مدیریت دانش یاری خواهد داد (Wong , 2005).
عوامل حیاتی موفقیت مکانیسم‏هایی در سازمان برای توسعه دانش و ترغیب ایجاد دانش در سازمان به علاوه اشتراک گذاری و حمایت از آن می‏باشد. آن‌ها همچنین کنده ساخت‏های لازم در بهبود کارایی فعالیت‏های مدیریت دانش می‎‏باشند (Akhavan & Jafari , 2006) .
به منظور غلبه بر چسبندگی‏ دانش و امکان ایجاد و اشتراک گذاری دانش در یک سازمان، سازمان‏ها ممکن است فعالیت‏های مختلفی را بسته به وسایل در دسترس و ویژگی‏های موقعیت خاص انجام دهند. محققان عوامل مختلفی را بیان کرده‏اند که به انتقال دانش کمک می‏کنند. سازمان‏ها نیاز دارند از عواملی که موفقیت مدیریت دانش تأثیر می‌گذارند آگاه و باخبر باشند (Migdadi, 2009).
اسکیرم^[۲۳] و آمیدن^[۲۴] در خصوص عوامل موفقیت مدیریت دانش هفت عامل حیاتی را شناسایی کردند (رهنورد و محمدی، ۱۳۸۸). این عوامل عبارتند از: الزام مستحکم به کسب و کار، معماری و چشم انداز، رهبری دانش، فرهنگ تسهیم و خلق دانش، یادگیری مستمر، زیرساخت فناوری توسعه یافته، و فرآیندهای دانش سازمانی.
مطالعه دیگری برای شناسایی عوامل حیاتی موفقیت توسط هلسپل^[۲۵] و یوشی^[۲۶] (۲۰۰۰) انجام شده است. در ابتدا، آن‌ها با مطالعه ادبیات مدیریت دانش، دسته‌ای از عوامل را استخراج کرده و در نهایت با تکنیک دلفی در جامعه خبرگانی که متشکل از هیأت بین‌المللی از متخصصان و دست اندر کاران مدیریت دانش بود، عوامل شناسایی شده را مورد ارزیابی قرار دادند. آن‌ها سه طبقه اصلی از اثرگذارها (مدیریتی، منابع، و محیطی) را که عوامل حیاتی در درون هر یک از این اثر گذارها قرار دارد، معرفی کردند. اثرگذارهای مدیریتی دارای چهار عامل حیاتی اصلی است که عبارتند از: هماهنگی، کنترل، رهبری و سنجه ها؛ اثرگذارهای منابع متشکل از دانش، افراد، منابع مالی و غیرمالی است؛ در حالیکه اثرگذارهای محیطی مشتمل بر رقابت، بازارها، اضطرار زمانی، جو اقتصادی و دولتی است.
داونپورت^[۲۷] و همکارانش (۱۹۹۸)، یک مطالعه اکتشافی در سی و یک پروژه مدیریت دانش در بیست و چهار شرکت انجام دادند. هدف این مطالعه گسترده تعیین عوامل حیاتی مرتبط با موفقیت مدیریت دانش بود. آن‌ها از میان ۱۸ پروژه موفق، هفت عامل حیاتی موفقیت را شناسایی کردند که عبارت بودند از: ارزش صنعت، زبان و هدف مشترک، ساختار دانش انعطاف پذیر و استاندارد، کانال‌های چندگانه برای انتقال دانش، فرهنگ دانش پسند، زیرساخت سازمانی و فنی، اقدامات انگیزشی، و حمایت مدیریت ارشد.
چریدس^[۲۸] و همکاران (۲۰۰۳) عوامل حیاتی گوناگونی را برای موفقیت مدیریت دانش در حوزه‌های وظیفه‏ای سازمان شناسایی کردند که استراتژی، مدیریت منابع انسانی، فن‌آوری اطلاعات، بازاریابی، و کیفیت از عوامل حیاتی آن‌ها بود.
در تحقیقی که توسط هونگ^[۲۹] و همکاران (۲۰۰۵) در خصوص عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش انجام گردید عوامل زیر مورد شناسایی قرار گرفته است که عبارتند از: ۱ استراتژی الگو گیری و ساختار دانشی اثربخش؛ ۲ فرهنگ سازمانی؛ ۳ زیرساخت سیستم اطلاعاتی؛ ۴ درگیری و آموزش افراد؛ ۵ رهبری و تعهد قوی مدیریت ارشد؛ ۶ محیط یادگیری و کنترل منابع؛ و ۷ ارزیابی از آموزش حرفه‌ای و کار تیمی.
لی و چیو^[۳۰] (۲۰۰۳) عوامل فنی و اجتماعی را متمایز کردند. آن‌ها بیان می‏کنند که عوامل اجتماعی شامل عوامل انسانی، فرهنگی و ساختار سازمانی هستند، در حالی که عوامل فنی مرتبط با فناوری اطلاعات می‌باشد. به علاوه طبق اظهارات لی و چیو فرهنگ مهم‌ترین عامل در مدیریت دانش می‏باشد. فرهنگ سازمانی در محیط مدیریت دانش با ارتقاء رفتار صحیح مرتبط است به طوری که افراد دیدگاهی مثبت نسبت به دانش از قبیل ایجاد، کدگذاری دانش اشتراک گذاری آن داشته باشند. فرهنگ سازمانی باید انتقال دانش را تسریع و افراد را تشویق نماید دانش را شخص به شخص و از طریق سیستم به اشتراک بگذارند. مدیریت باید به طور پیوسته برای افزایش آگاهی کارکنان و گنجاندن مفهوم دانش در فرهنگ سازمانی تلاش نماید.
مطالعات قبلی بر اهمیت تعامل اجتماعی بین اشخاص برای ایجاد رفتار مدیریت دانش میان افراد تاکید کرده‏است. تعامل اجتماعی به اندازه‏ای اشاره دارد که اعضای سازمان با یکدیگر از نظر اعتماد، ارتباط و هماهنگی تعامل دارند. رابطه مبتنی بر اعتماد، تمایل افراد برای مبادله و جذب دانش دیگران را بهبود می‏دهد. زمانی که افراد ارتباط بیشتری با یکدیگر دارند، قابلیت انتقال دانش به طور گسترده‏تری تسهیل می‌شود ( Liao, 2010) .
مرور ادبیات تحقیقات اخیر نشان می‏دهد که توانایی زیر ساختاری از قبیل فرهنگ، تکنولوژی و منابع انسانی فرایند مدیریت دانش را ارتقا می‏دهد. برای مثال تعدادی از سازمان‏ها به فرهنگ سازمان تاکید می‏کنند که از اشتراک گذاری دانش حمایت می‏کند، فرهنگ مبتنی بر دانش درجه‏ای از فرهنگ سازمان را توصیف می‏کند که از دانش به عنوان دارایی و منبع ارزشمند حمایت می‏کند. فرهنگ مهم‌ترین عامل برای موفقیت مدیریت دانش می‏باشد ( Chang & Chuang , 2010).
بیشتر دانش سازمانی به افراد چسبیده است و در نتیجه فرایند مدیریت دانش به طور گسترده‏ای به رفتار کارکنان در سازمان بستگی دارد (Kimble & Boudon , 2008). چانگ^[۳۱] و همکارانش (۲۰۰۹) مهم‌ترین عامل در موفقیت مدیریت دانش را ارزش‌ها و مأموریت سازمان معرفی می‏ نمایند که شامل اهداف سازمانی، قابلیت انجام پروژه، اولویت‌ها، حمایت مدیران عالی، شایستگی‌ها و ارزش‌های اصلی می‏شود. اگر مدیریت دانش هم راستای ارزش‌های سازمان نباشد از پشتیبانی خوبی برخوردار نخواهد بود.
در طی دهه‌ های اخیر طرح‌های سازمانی بسیار زیادی به وجود آمده‌اند. در این گذار، تغییر و تکامل ساختار سازمانی محور تغییرات سازمانی در دوره‌های مختلف را تشکیل داده است. درک جامع ساختار سازمانی مستلزم آن است که توجه داشته باشیم که ساختار سازمانی هم از اجزاء سخت و هم از اجزاء نرم تشکیل شده است. مطالعات اولیه‌ای که در زمینه شناخت ساختار سازمانی انجام شده‏اند، بر ابعادی تاکید داشتند که بیشتر معرف ساختارهای رسمی می‏باشند به هر حال الزامات همراه با عصر دانایی، موجب ظهور و توسعه سازمان‌های دانش محوری شده است که برخی ویژگی‌های آن‌ها تفاوت‏هایی اساسی با ساختارهای سنتی سلسله مراتبی دارد. شاید مهم‌ترین این تفاوت‌ها نقش مهم و تعیین کننده ساختار غیررسمی در این سازمان‌ها باشد که در سازمان‌های سنتی کمتر به آن توجه شده است. در حالی که توجه به آن برای موفقیت این سازمان‌ها در مدیریت موثر دانش بسیار ضروری است (Wu et al , 2008).
ساختار درونی سازمان می‌تواند مشوق و یا مانع موفقیت مدیریت دانش باشد. برای اینکه سازمان‌ها بتوانند، دانش را به طور موثر اداره کنند، باید از ساختار مناسبی بر خو دار باشند. میزان تمرکز، رسمیت، نحوه جریان اطلاعات بین واحدها، وضعیت اسناد و مدارک محرمانه سازمان، ابعاد ساختاری مهمی هستند که وضعیت و ویژگی‌هایی آن‌ها مستقیماً بر خلق، و انتقال، ذخیره سازی و به‌کارگیری دانش در سازمان تأثیر گذار است (منوریان و همکاران، ۱۳۸۶) .
توانایی مردم و تمایلشان برای اشتراک گذاری دانش یک عامل برجسته در مدیریت دانش است. از طرف دیگر عوامل فنی، توسعه فناوری اطلاعات، یک نقش عمده به ویژه در استراتژی کدگذاری بازی می‏کنند، فناوری اطلاعات پشتیبان انتقال دانش صریح می‌باشد. موتورهای جستجو، رابط‌های کاربر پسند، مکانیسم‌های بازخورد و ارزیابی و ساختار دانش از عوامل مهم تأثیر گذاری فناوری اطلاعات بر مدیریت دانش می‏باشند (Lee & Chio , 2003) .
یک استراتژی موثر مدیریت دانش یکی از عوامل اصلی برای بیشتر سازمان‏های دانش محور می‏باشد. تعیین مؤثرترین استراتژی دانش برای یک سازمان به منظور پیروی کردن به عنوان یک موضوع مهم در ادبیات مدیریت دانش ظاهر شده است. دانش دارایی اصلی سازمان‏های دانش محور می‏باشد و اتخاذ استراتژی دانش مناسب یکی از عوامل تعیین کننده در موقعیت رقابتی سازمان می‏باشد. استراتژی دانش را یک جزء اصلی از استراتژی کسب و کار باید در نظر گرفت. استراتژی کسب و کار اهداف سازمان و نحوه رسیدن به آن‌ها را بیان می‏کند. یک استراتژی دانش بیان شده در تعیین چگونگی حمایت فناوری اطلاعات در مدیریت دانش سازمان کمک می‏کند (Earl, 2001). به منظور مدیریت موثر دانش سازمانی، تعریف استراتژی دانش که منعکس کننده کسب و کار باشد به عنوان یک امر مهم تلقی می‏شود (Maier & Remus , 2002).
استقرار کامل فرآیندهای مدیریت دانش یکی از عوامل تأثیرگذار در موفقیت مدیریت دانش ذکر شده است ( Holsapple and Joshi, 2000; Bhatt,2000; Wong & Aspinwall , 2005; and Akhavan & Jafari , 2006). مدیریت دانش طیف انواع مدیریت دانش از کسب، خلق و کدگذاری تا توزیع و بهره برداری را در بر می‏گیرد (Chen& Lin, 2004).
جنکس و الفمن^[۳۲] (۲۰۰۴) سه پروژه مدیریت دانش را برای شناسایی عوامل حیاتی موفقت بررسی نمودند که این عوامل عبارتند از ( Jennex et al, 2007) : زیر ساختار مناسب که شامل ساختار شبکه‌ای پایگاه داده ترکیبی و نرم افزار و سخت افزار های استاندارد، به‌کارگیری مدیریت دانش در فرایند های هر روزه سازمان، حمایت مدیریت ارشد سازمان، آموزش کارکنان، به‌کارگیری استراتژیک مدیریت دانش، استراتژی دانش، امنیت و حفاظت دانش، فرهنگ و ساختار سازمانی، تشویق و الزام کارکنان برای بکار گیری مدیریت دانش، ارزیابی مدیریت دانش و هدف روشن و شفاف.
چویی^[۳۳] پس از مطالعه تجربی عوامل اثرگذار بر پیاده سازی موفقیت آمیز مدیریت دانش در سنجش‌های مختلف نتیجه گرفت که رهبری مدیریت ارشد، کاهش محدودیت‌های سازمانی و زیر ساخت های سیستم اطلاعاتی سه عامل اول و مهم برای موفقیت مدیریت دانش می‌باشند. (خسروانی دهکردی،۱۳۸۷ ).
با توجه به ادبیات موضوع و دیگر تحقیقات انجام شده توسط محققان مختلف در خصوص عوامل اثرگذار بر موفقیت مدیریت دانش، می‌توان عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش را مطابق جدول ۲-۴- خلاصه کرد.
جدول ۲-۴- عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش مستخرج از ادبیات موضوع

ج- از بسیاری از جنبه های زندگی ام رضایت دارم. د- از همه جنبه های زندگی ام کاملا راضی هستم

4. 4. الف- احساس می کنم کنترل چندانی بر زندگی ام ندارم. ب- احساس می کنم تا اندازه ای بر زندگی ام کنترل دارم.

ج- احساس می کنم بیشتر اوقات بر زندگی ام کنترل دارم د- احساس می کنم بر تمام جنبه های زندگی ام کنترل دارم.

5. 5. الف- احساس می کنم زندگی ام چندان رضایت بخش نیست ب- احساس می کنم زندگی رضایت بخش است.

ج- احساس می کنم زندگی بسیار رضایت بخش است د- احساس میکنم زندگی بی نهایت رضایت بخش است.

6. 6. الف- از خودم چندان راضی نیستم. ب- از آنچه هستم احساس رضایت می کنم.

ج- از آنچه هستم خیلی احساس رضایت می کنم. د- از آنچه هستم شدیدا احساس رضایت می کنم.

7. 7. الف- هرگز بر رویدادهای زندگی اثر خوبی نمی گذارم. ب- به ندرت بر رویدادهای زندگی اثر خوبی می گذارم.

ج- معمولا بر رویدادهای زندگی اثر خوبی می گذارم. د- همیشه بر رویدادهای زندگی اثر خوبی می گذارم.

8. 8. الف- با زندگی کنار می آیم. ب- از نظر من زندگی خوب است.

ج- از نظر من زندگی خیلی خوب است. د- من عاشق زندگی هستم

9. 9. الف- در واقع به دیگران علاقه ای ندارم. ب- کم وبیش به دیگران علاقه دارم.

ج- خیلی به دیگران علاقه دارم د- شدیدا به دیگران علاقه دارم.

10. 10. 10. الف-تصمیم گیری برایم مشکل است. ب- تصمیم گیری برایم نسبتا آسان است.
    
    

    

ج- در بیشتر موارد،تصمیم گیری برایم آسان است. د-به راحتی می توانم،هر نوع تصمیمی بگیرم.

11. 11. الف- شروع هر کاری برایم مشکل است ب- شروع کارها برایم نسبتا آسان است.

ج- شروع کارها برایم آسان است. د- احساس می کنم می توانم هر کاری را به عهده بگیرم.

12. 12. الف- هنگام بیدار شدن از خواب به ندرت احساس رفع خستگی میکنم. ب- گه گاه وقتی از خواب بیدار میشوم احساس رفع خستگی می کنم.

ج- معمولا وقتی از خواب بیدار می شوم احساس رفع خستگی می کنم د- همیشه وقتی از خواب بیدار می شوم احساس رفع خستگی می کنم.

13. 13. الف- احساس میکنم به هیچ وجه توان ونیرویی ندارم. ب- احساس می کنم تا اندازه ای توان ونیرو دارم

ج- احساس میکنم سرشار از توان ونیرو هستم. د- احساس می کنم بی اندازه توان ونیرو دارم.
۱۴- الف. احساس میکنم چیز زیبا و قشنگی در دنیا وجود ندارد. ب- بعضی چیزهای دنیا را زیبا می بینم.
ج- بسیاری از چیزهای دنیا را زیبا می بینم. د- همه دنیا برایم زیبا وقشنگ جلوه می کند.

15. 15. الف- احساس می کنم ذهنم هشیار نیست. ب- احساس می کنم از لحاظ ذهنی هشیارم

ج- احساس می کنم از لحاظ ذهنی بسیار هشیارم. د- احساس می کنم از لحاظ ذهنی کاملا هشیارم.

16. 16. الف- احساس سلامتی وتندرستی نمی کنم. ب- کم وبیش احساس سلامتی وتندرستی می کنم.

ج- بسیار احساس سلامتی وتندرستی می کنم. د- کاملاٌ احساس سلامتی وتندرستی می کنم.

17. الف- نسبت به دیگران چندان احساس صمیمیت نمی کنم. ب- نسبت به دیگران تا حدودی احساس صمیمیت می کنم.

متغیر پیش بین

ضریب مسیر ()

آماره t

ضریب تعیین کل ()

تصویر کلی

۶۶/۰

**۹۶/۶

۴۳/۰

با توجه به ضریب مسیر ۶۶/۰ و همچنین آماره t به مقدار ۹۶/۶ می توان گفت: در سطح اطمینان ۹۹ درصد ادراک دیدارکنندگان از تصویر کلی از یک مقصد ارتباط دهنده ی عوامل تاثیر گذار بر آن، با قصد دیدارکنندگان برای دیدار مجدد از مقصد، می باشد؛ بنابراین فرضیه چهارم پژوهش معنادار می باشد و تایید می شود.

مقدار ضریب تعیین چندگانه () برابر ۴۳/۰ شده است. این ضریب توانایی پیش بینی متغیر وابسته توسط متغیر مستقل را بررسی می کند. بر این اساس متغیر ادراک دیدارکنندگان از تصویر کلی روی هم رفته توانسته است ۴۳ درصد از تغییرات تصویر دیدار مجدد از مقصد را پیش بینی کند.
۵٫ادراک دیدار کنندگان از تصویر کلی از یک مقصد ارتباط دهنده ی عوامل تاثیرگذار بر آن، با قصد دیدارکنندگان برای پیشنهاد آن به دیگران می باشد.
جدول ۱۳-۴ ضرایب مسیر، آماره­ی t و ضریب تعیین (متغیر وابسته: پیشنهاد آن به دیگران)

متغیر پیش بین

ضریب مسیر ()

آماره t

ضریب تعیین کل ()

تصویر کلی

۶۵/۰

**۳۹/۶

۴۲/۰

با توجه به ضریب مسیر ۶۵/۰ و همچنین آماره t به مقدار ۳۹/۶ می توان گفت: در سطح اطمینان ۹۹ درصد ادراک دیدار کنندگان از تصویر کلی از یک مقصد ارتباط دهنده ی عوامل تاثیرگذار بر آن، با قصد دیدارکنندگان برای پیشنهاد آن به دیگران می باشد؛ بنابراین فرضیه چهارم پژوهش معنادار می باشد و تایید می شود.
مقدار ضریب تعیین چندگانه () برابر ۴۲/۰ شده است. این ضریب توانایی پیش بینی متغیر وابسته توسط متغیر مستقل را بررسی می کند. بر این اساس متغیر ادراک دیدارکنندگان از تصویر کلی روی هم رفته توانسته است ۴۲ درصد از تغییرات پیشنهاد آن به دیگران را پیش بینی کند.
فصل پنجم
نتیجه گیری ، پیشنهاد، موانع و محدودیت ها
۵-۱- مقدمه:
نتیجه گیری و ارئه پیشنهادات تئوریک و کاربردی از جمله بخش های مهم هر تحقیق علمی محسوب میشود که علاوه بر تحلیل نتایج حاصل شده و دلایل آن ها، میتواند دیدگاه مدیران نسبت به نتایج را ملموس تر کند.درواقع، یک پژوهش زمانی ارزس دو چندان میابد که علاوه بر بعد آکادمیک قادر باشد مشکلات یا نکات مبهم در بعد کاربردی را نیز حل و فصل نماید.از این رو فصل پنجم این پایان نامه با توجه به اهمیت موضوع فوق ابتدا مروری میکند بر مهم ترین یافته ها و دستاوردهای این تحقیق و آنگاه به پیشنهاداتی هم در بعد تئوریک و هم کاربردی میپردازیم. و در نهایت به موانع و محدودیت های تحقیق اشاره ای میکنیم.
۵-۲- ویژگی های جمعیت شناختی:
اطلاعات جمعیت شناختی مشتریان هر صنعت و فعالیت، نقشی اساسی در نیاز سنجی،تامین نیاز، سلائق و برنامه ریزی بازاریابی و استراتژیک آن صنعت دارد، در گردشگری و مدیرت مقصد نیز این امر از اهمیت بسزایی برخوردار است، چرا که با اطلاع از این گونه داده ها میتوان به خصوصیات قشر قالب گردشگران یک مقصد پی برد و به تبع در رفع نیازها و بازاریابی مقصد بر اساس خصوصیات آن ها اقدام کرد.این امر طبیعتا در حوزه ی ایجاد و مدیرت تصویر مقصد نیز در جهات گفته شده بسیار موثر است، چراکه به عنوان مثال اطلاع از وضعیت سنی اکثریت گردشگران بر نوع تصویری که میتوان طراحی و به ذهن گردشگران القا کرد و برنامه ی ریزی برای ایجاد آن، تاثیر شگرفی دارد. پرسش نامه ی تحقیق حاضر شامل ۴ سوال جمعیت شناختی که سن، جنسیت،وضعیت تاهل و سطح تحصیلات را در بر میگیرد، میشود.
در رابطه با سن ۶/۶ درصد پاسخ دهندگان زیر ۲۰ سال، ۷/۴۴ درصد بین بین ۲۰ تا ۳۰ سال و ۹/۲۸ درصد بین ۳۰ تا ۴۰ سال دارند و ۸/۱۹ درصد را ۴۰ سال به بالاها تشکیل میدهند. که بیشترین درصد متعلق به بازه ی سنی ۲۰ تا ۳۰ سال میباشد که نشان دهنده ی جوان بودن نسبی گردشگران شیراز است. از لحاظ جنسیت ۳۸ نفر را مردان ( ۴/۴۵ %) و ۶۹ نفر را زنان (۶/۵۴) تشکیل داده اند. از نظر میزان تحصیلات گردشگران نیز بالاترین سطح مربوط میشود به مقطع فوق لیسانس. ۱/۷۱ درصدِ گردشگران نمونه ی آماری را هم متاهلین تشکیل داده اند. که نشانگر جو خانوادگی مناسب شهر شیراز میتواند باشد.
۵-۳- اطلاعات تکمیلی:
قسمت اول پرسشنامه ی تحقیق حاضر نیز به کسب اطلاعات تکمیلی پرداخته است و تعداد ۴ سوال را در مواردِ دفعات بازدید، هدف از سفر، مدت اقامت و منابع اطلاعاتی استفاده شده جهت انتخاب مقصد شیراز، در بر میگیرد. بدین ترتیب که بیشترین فراوانی دفعات بازدید از شیراز را یک بار تشکیل میدهد (۷۵ نفر) که نشان دهنده ی لزوم برنامه ریزی برای بازدید و بازگشت مجدد گردشگران میباشد. تفریح نیز با ۶/۵۶ درصد بیشترین هدف سفر به این شهر است که بدان معناست، باید تصویر شیراز به گونه ای طراحی و القا شود که بیشتر بر محوریت تفریح گردشگران باشد. در مورد مدت اقامت نیز بیشترین میزان آن یک الی سه روز با ۳/۴۹ درصد بوده است.از منابع اطلاعاتی نیز همان طور که در این تحقیق به اهمیت آن اشاره شده، پیشنهادات دیگران بیشترین میزان استفاده را با ۷/۴۴ درصد در انتخاب مقصد شیراز داشته است.
۵-۴- نتایج فرضیه ها:
فرضیه ی شماره یک:
همان طور که در ادبیات موضوع از نظر گذشت،تصویر شناختی در کنار تصویر عاطفی از اهمیت بسزایی در شکل گیری و تاث
یر بر روی تصویر مقصد برخوردار است به گونه ای که محققین بسیار این حوزه از جمله گارتنر، آن را از اجزای اصلی تشکیل تصویر مقصد بحساب آورده اند (گارتنر،۱۹۹۳:۱۹۳؛ بالوغلو و مک کلیری ۱۹۹۹،کایی، ۲۰۰۲،۷۲۵؛ وودسایت و لیسونسکی،۱۹۸۹) و آنگونه که گفته شد، آن عبارتند از، مجموعه ای از باورها و نگرش ها در مورد یک موضوع که منجر میشود به تعدادی از تصاویر ذهنی مورد پذیرش قرار گرفته از ویژگی های آن. همچنین تصویر شناختی نوعی از انواع تداعی برند به شمار می آید (در کنار تصویر عاطفی و منحصر به فرد) که تصویر کلی از یک مقصد گردشگری را تحت تاثیر قرار میدهد.درحوزه ی بازاریابی مقصد هم بیشترین اهمیت متوجه تصویر شناختی میباشد به این دلیل که در این مرحله است که بازاریابان مستقیما میتوانند بر گردشگران و فرایند انتخاب مقصد از طریق منابع اطلاعاتی که گردشگران استفاده میکنند، تاثیر بگذارند، به این دلیل که تصویر شناختی اساسا بر پایه ی منابع اطلاعاتی و تجارب قبلی شکل میگیرد. از این رو، وجوه اهمیت ذکر شده از تاثیر تصویر شناختی بر تصویر مقصد گردشگری مد نظر قرار گرفت شد، به گونه ایکه میزان این تاثیر در قالب فرضیه ی یک، بر تصویر مقصد به وسیله ی ازمون های آماری مناسب مورد سنجش قرار گرفت به گونه ایکه با توجه به ضریب مسیر ۶۵/۰ و همچنین آماره t به مقدار ۸۴/۷ می توان گفت: در سطح اطمینان ۹۹ درصد تصویر شناختی به شکل مثبتی تصویر کلی گردشگران از مقصد را تحت تاثیر قرار می دهد؛ بنابراین فرضیه اول پژوهش معنادار می باشد و تایید می شود.
فرضیه ی دوم:

نمونه محدوده

سرعت جریان بالارونده
(m/h)
نمونه محدوده

نوع فاضلاب

۸ ۱۰-۶

۵/۱ ۱-۳

COD تقریباً ۱۰۰درصد محلول

۶ ۷-۳

۱ ۲۵/۱-۱

COD اندکی محلول

۵ ۵-۳

۷/۰ ۱-۸/۰

فاضلاب خانگی

۲-۶-۲-۴-۴ ویژگی­های فیزیکی
ویژگی­های فیزیکی اصلی مورد نیاز که با دقت بررسی می­شوند عبارتند از: تغذیه ورودی، جداسازی گاز، جمع­آوری گاز و تخلیه سیال خروجی[۳]. در صورت افزایش حجم راکتور بیش از m³1000، ساخت دو واحد ضرورت دارد. شکل چهارگوش برای راکتور UASB به علت استفاده از دیواره­ های مشترک بین آن­ها و کاستن هزینه ساخت بر انواع گرد ترجیح دارد. بهتر است راکتور در محلی استقرار یابد که انتقال فاضلاب به آن نیاز به پمپاژ نداشته باشد[۲]. معمولاً یکنواخت­سازی کمی و کیفی فاضلاب قبل از ورود به UASB اثرات مثبتی در راندمان آن خواهد داشت[۵]. در یک سوم حدودتا یک دوم عمق راکتور را لجن­هایی که به­ صورت گرانول هستند پر کرده و در حین حرکت فاضلاب معمولاً لجن­ها حداکثر تا  ارتفاع راکتور بالا می ­آید. طراحی تغذیه ورودی و جداسازی گاز برای راکتور UASB منحصربه­فرد است[۲].

۲-۶-۲-۴-۵ تغذیه ورودی
تغذیه ورودی باید به­گونه ­ای طراحی شود که پخش یکنواختی ایجاد کند و از این­که فاضلاب در قسمت­ های خاصی وارد شود جلوگیری کند. بنابراین از تعدادی لوله استفاده می­ شود تا جریان را مستقیماً به ناحیه­های مختلف کف راکتور UASB پخش کند که از یک منبع تغذیه اصلی در پایین هدایت می­ شود[۵]. همچنین باید دسترسی آسان فراهم باشد برای تمیز کردن لوله­ها در هنگام گرفتگی[۲].
۲-۶-۲-۴-۶ جمع­آوری گاز و جداکننده­های مواد جامد
جداکننده­های گاز - مواد جامد (GSS)^[25] برای جمع­آوری بهتر بیوگاز و جلوگیری از اتلاف مواد جامد بیولوژیکی طراحی می­شوند. طراحی بهینه برای جداکننده­ها به­ صورت زیر است:
۱- زاویه دیواره شیب­دار ته­نشین­کننده، دیواره مایل جمع­آوری گاز باید بین ۴۵ تا ۶۰ درجه سانتی ­گراد باشد.
۲- سطح ناحیه جمع­آوری کننده گاز نباید کمتر از ۱۵ تا ۲۰ درصد کل سطح راکتور باشد.
۳- ارتفاع جمع­آوری کننده گاز، در یک راکتور ۵ تا ۷ متری باید حدود ۵/۱ تا ۲ متر باشد.
۴- مقدار لبه بافل­ها باید حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی­متر باشد تا از ورود حباب گاز جریان به سمت بالا به داخل فضای ته­نشین­کننده جلوگیری کند.
۵- قطر لوله تخلیه گاز باید به اندازه کافی باشد ته به جداسازی آسان بیوگاز از دهانه جمع­آوری گاز کمک کند. مخصوصاً در مواردی که تولید کف اتفاق می­افتد.
۶- وجود غلظت بالای مواد پروتئینی یا چربی در فاضلاب ورودی باعث تشکیل کف تشکیل لایه غلیظ کفاب در حوضه جمع­آوری گاز باعث بروز مشکلاتی می­ شود چون مانع از آزاد شدن گاز و خروج آن از دستگاه می­ شود. در این شرایط نصب یک سیستم ضدکف ضروری است و لجن باید در سطح مشترک گاز مایع در جمع­کننده­ها کاملاً غوطه­ور باشد[۲، ۳ و ۵].
۲-۶-۲-۵ مزیت­های راکتور UASB
۱- دارای راندمان بالا در فضای کم. از آن­جا که بارگذاری آن ۱۰ برابر روش هوازی است. زمین مورد نیاز آن یک دهم می­باشد.
۲- تشکیل لجن گرانولی و فعال نگه داشتن توده زیستی لجن.
۳- SVI کم و خاصیت بهینه ته­نشینی لجن.
۴- انرژی و هزینه کمتر نسبت به فیلترهای بی­هوازی.
۵- عدم نیاز به آکنه و اختلاط مکانیکی.
۶- کنترل بهتر گاز خروجی.
۷- وجود لجن گرانولی با سرعت ته­نشینی بالا.
۸- ساخت راحت و ساده آن [۲، ۳، ۴ و ۵].
۲-۶-۲-۶ معایب راکتور UASB
۱- دوره طولانی راه ­اندازی
۲- نیاز به بذر گرانولی به میزان کافی برای راه ­اندازی سریعتر
۳- بحرانی شدن لجن در سرعت بالای بیوگاز و مایع
۴- شسته شدن لجن در فاز اولیه
۵- نیاز به توسعه لجن چگال و ترجیحاً گرانول در راکتور
۶- نیاز به مهارت کافی جهت راهبری [۲، ۳، ۴ و ۵].
۲-۶-۳ بسترهای آکندی با جریان رو به بالا
ایده راکتور فیلتر بی­هوازی اولین­بار در سال ۱۹۶۰ مطرح شد. فیلتر بی­هوازی با جریان رو به بالا که بخشی از راکتور هیبریدی می­باشد، ستونی است که از آکنه­ها پر شده و فاضلاب ضمن عبور با میکروارگانیسم­های رشد کرده بر سطح آکنه­ها و یا گیر کرده به­ صورت لخته در لای آکنه­ها در تماس قرار می­گیرد[۲]. این سیستم از این جنبه که در آغاز از بستر سنگی برای چسباندن جامدات بیولوژیکی استفاده شد مشابه سیستم صافی چکنده است. با توجه به حجم پایین خلل و فرج و مساحت سطح ویژه کم بستر سنگی، اکثر کاربردهای بعدی، مشابه برج­های بیولوژیکی هوازی مورد استفاده امروزی، از بسترهای پلاستیکی استفاده نمودند. فیلترهای بی­هوازی در تانک­های استوانه­ای یا مستطیلی در پهنا و یا قطر ۲ تا ۸ متر و ارتفاع ۳ تا ۱۳ متر مورد استفاده قرار می­گیرد[۵]. هر چه نسبت سطح تماس میکروارگانیسم ها نسبت به حجم آنها بیشتر باشد ، انتقال ماده غذایی به توده میکروبی افزایش می یابد[۴۲] . بطور کلی در یک فرایند بیوفیلمی ، سطح بیوفیلم ایجاد شده با سطح مخصوص آکنه رابطه مستقیم دارد. مواد فیلتر ممکن است در تمام عمق راکتور قرار گیرد و یا برای استفاده در راکتور هیبریدی در ۴۰ تا ۵۰ درصد بالای سیستم قرار داده شود. سطح مخصوص فیلترها به­ طور معمول حدود m²/m³ ۱۰۰ است[۴]. در این راکتور از سرعت جریان بالارونده کمی استفاده می­ شود. برای جلوگیری از خروج بیومس به بیرون راکتور مهم­ترین مشکلی که در این سیستم وجود دارد گرفتگی ناشی از رشد جامدات بیولوژیکی، جامدات معلق ورودی، مواد معدنی رسوب کرده می­باشد[۵]. با توجه به این مشکل بالقوه، سیستم­های بستر آکندی برای فاضلاب­های با میزان جامدات معلق کم خوب کار می­ کنند[۴۲]. ابداعات مختلفی برای کاهش مشکل گرفتگی صورت گرفته که یکی از آن­ها کاربرد هر از چند گاهی گازهای تولیدی از کف سیستم با سرعت زیاد می­باشد. حرکت متلاطم سیال، همراه با صعود سریع حباب­های گاز از داخل راکتور جامدات را از بستر کنده و بدین­طریق احتمال گرفتگی سیستم کاهش می­یابد. و همچنین از زهکشی فیلتر و سیفون نیز جهت کاهش گرفتگی استفاده می­ شود[۵]. همچنین جریان برگشتی در سیستم های بیوفیلمی علاوه بر کم کردن غلظت ورودی ، باعث افزایش اختلاط درون سیستم و تامین قلیائیت می گردد و از خروج زیاد جامدات بیولوژیکی معلق جلوگیری می کند[۲۶] . در طول راه اندازی سرعت رو به بالا نباید از m/day ۱۰ تجاوز کند[۴].

نمودار ۳٫ نمودار تفکیکی موضوعات آثار خاطره حجازی
۴شهلا پروین روح
شهلا پروین روح در سال ۱۳۳۵ در شیراز متولّد شد. تحصیلات دوره‌ی متوسّطه را به پایان رسانده و خانه‌دار است. با شرکت در کلاس‌های مندنی‌پور و گلشیری، به جمع داستان‌نویسان پیوست. نخستین مجموعه داستان‌های کوتاهش که حنای سوخته (۱۳۷۸) نام دارد، برنده‌ی جایزه‌ی منتقدان ادبی مطبوعات و جایزه‌ی استان فارس شد. مجموعه داستان دیگرش، تنها که می‌مانم (۱۳۸۳) نام دارد. داستان بلندی نیز با عنوان طلسم (۱۳۸۰) با مضمون برخورد سنّت و تجدّد نوشته که نشان‌گر توجّه او به بیان مضامین بومی در فرم‌های مدرن داستانی است.
خلاصه داستان‌ها
حنای سوخته
شخصیّت اصلی این داستان که در زمان قاجار روی می‌دهد، رعنا است که زنی خدمتکار در خانواده‌ای اشرافی است. او در قسمت گرمابه کار می‌کند و دلّاک است، همسرش هم میراب است. جهان که دختری «دهاتی» است و مادر مریضی دارد به دستور ارباب برای کار به گرمابه نزد رعنا می‌آید. مدتی بعد ارباب رعنا را به خانه‌ی بزرگ می‌خواند و از او در مورد جهان می‌پرسد. در واقع جهان ارباب را به یاد گلپر همسرش می‌اندازد سال‌ها پیش ارباب و گلپر که بسیار خوشبخت بودند، نوزاد پسری داشتند. اما خانم بزرگ که زنی سلطه‌گر بود اجازه نمی‌داد که گلپر به نوه‌اش شیر بدهد و مدام می‌گفت که شیر او ناپاک است. او رعنا را که به تازگی نوزادش مرده بود، مسئول نگهداری و شیر دادن از نوه‌اش می‌کند. ولی یک شب وقتی رعنا به ملاقات همسرش میراب می‌رود گلپر به سراغ نوزادش آمده و او را زیر شیر می‌گیرد و در حین شیر دادن به نوزاد خوابش می‌برد و «بچه زیر سینه اش خفه می‌شود» گلپر پس از مرگ نوزاد خودکشی می‌کند. ارباب رعنا را مسبب مرگ گلپر و نوزاد می‌داند و دستور می‌دهد تا به عنوان مجازات سینه‌های رعنا را ببرند. حال پس از سال‌ها ارباب به یاد همسرش افتاده و می‌خواهد با جهان ازدواج کند ولی از خانم بزرگ می‌ترسد. بعد از مدتی خانم بزرگ می‌میرد. ارباب دستور می‌دهد که رعنا او را غسل و کفن کند. رعنا در حین شستن جنازه دستش تیزی فلزی را حس می‌کند، ارباب که در حال نظاره است به او می‌گوید که آن تیزی سوزنی است که خانم بزرگ در درون ملاج نوزادش فرو کرده و به تعبیر خودش شیر ناپاک گلپر را با کشتن نوه‌اش پاک کرد. در آخر ارباب از ترس این‌که رازش برملا شود زبان رعنا را از حلقش بیرون می‌کشد.

مسائل زنان x مسائل عاطفی¨
مسائل اجتماعی و فرهنگی ¨ مسائل سیاسی¨
همزاد
راوی داستان زنی است که در یکی از مناطق جنوبی کشور زندگی می‌کند او در حال شرح دادن داستان زندگی‌اش برای خدمتکار یا آرایشگرش است. مادر راوی درحالی که در کاروان آقا ولی در راه کربلا بود او را به دنیا ‌آورد.
آقا ولی که از تاجران معروف و ثروتمند آن منطقه است، بعد از بریدن ناف راوی او را به نامزدی خود بر می‌گزیند، او را بزرگ می‌کند و وقتی راوی شانزده ساله می‌شود با او ازدواج می‌کند در روز عروسی وقتی راوی قصد دارد خودش را در آینه‌ی عقد ببیند، ناگهان تصویر زنی به نام عالم که در حقیقت همزاد خودش است را در آینه می‌بیند. آن زن به او التماس می‌کند که با آقا ولی ازدواج نکند و‌گرنه تا آخر عمر او را دق خواهد داد. راوی بی توجّه به حرف او با آقا ولی ازدواج می‌کند. آقا ولی او را عاشقانه دوست دارد. و همه‌ی وسایل آرامش و آسایش او را فراهم می‌کند ولی او با عالم (همزادش) همیشه در جنگ است.
راوی عالم را مزاحم زندگی‌اش می‌داند مثلاً وقتی او و آقا ولی با هم خلوت می‌کنند او همیشه حضور عالم را حس می‌کند و ناگهان جیغ می‌کشد و خودش را می‌زند و در اتاق می‌چرخد. وقتی که او کوچکتر بود آقا ولی او را مجبور می‌کرد تا خواندن و نوشتن و حساب یاد بگیرد و مدام کتاب‌های سنگین را روی سر و صورت و دماغش می‌کوبید. همه فکر می‌کنند به خاطر آن ضربه‌های سنگین او دیوانه شده است. راوی به عالم که پسر دارد حسودی می‌کند. نذرهای بسیای می‌کند تا پسر دار می‌شود و درخت خرمایی در باغ می‌کارد آن درخت خرما مأوای عالم و فرزندانش می‌گردد و این بیش از پیش باعث زجر راوی می‌گردد. او باز تصمیم می‌گیرد درخت خرما را قطع کند. آقا‌ ولی با این کار مخالف است بعد از قطع درخت آقا ولی عوض می‌شود و تبدیل به مردی غمگین و گوشه‌گیر شده و بعد از مدّت کوتاهی می‌میرد.
مسائل زنان¨ مسائل عاطفی x
مسائل اجتماعی و فرهنگی¨ مسائل سیاسی ¨
ترس
این داستان از زبان آدم‌های متفاوت در مورد مرگ (خودکشی) بهادرخان (بزرگ خانواده) روایت می‌شود. مرگ بهادرخان ابتدا از زبان پری، عروس خانواده روایت می‌شود، او اوّلین کسی است که متوجّه جنازه‌ی بهادرخان می‌شود و برای مخاطب (پلیس) ماجرای پیدا کردن جنازه را از اوّل تا آخر با تمام جزئیّات شرح می‌دهد. بعد از او داماد خانواده به شرح ماجرا می‌پردازد. بر خلاف نظر دیگران، از دید داماد خانواده بهادرخان از لحاظ جسمی مریض نبوده در واقع از نظر روحی دچار بیماری بوده است. بنابراین او جسم سالمی داشته و می‌توانسته خودش را تا داربست مو بکشاند و دار بزند. نکته‌ی عجیب در مورد مرگ بهادرخان این است که او بسیار مریض بوده و توان حرکت کردن نداشته و نمی‌توانسته خودش را دار بزند.
سومین نفر دختر خانواده است. چهارمین نفر عکسی خانم همسر بهادرخان است که از زاویه‌ی دید
خود به ماجرا می‌نگرد و تعریف می‌کند که بهادرخان در زمان جوانی‌اش مردی قلدر و زورگو و عیّاش بوده که برای دولت کار می‌کرد. در آن زمان در شبی بارانی وقتی از جنگ با اشرار بر‌می‌گشت به کاروانسرایی می‌رود و اسبش را در طویله می‌گذارد، در نیمه‌های شب چند بار صدای شیهه‌ی اسب‌ها او را از خواب بیدار می‌کند. او با عصبانیت به طویله می‌رود و چشمش به مار سفیدی می‌افتد و پس از تلاش بسیار او را می‌کشد. ولی وقتی صبح ماجرا را تعریف می‌کند، همه به او می‌گویند که مار سفید شاه‌مار است و جفتش تا «ملک ختن» هم به دنبال او (قاتل) می‌رود و انتقامش را می‌گیرد. از آن موقع به بعد بهادرخان دچار وسواس شدید می‌شود. او همیشه درها و پنجره‌ها را بسته نگه می‌دارد و خانه را سالی چند بار سمپاشی می‌کند و خودش را عادت می‌دهد که بیشتر روزها بخوابد نه شب‌ها آن هم در صورتی که یک نفر در اتاق مواظبش باشد. او آن‌قدر خودش را در بسترش زندانی کرد تا زخم بستر گرفت و پوست و گوشتش له شد و بدنش کرم زد. «در واقع مشکل او این بود که بدجور خودش را باخته بود.»
پنجمین نفر یوسف پسر بهادرخان است که می‌گوید پدرش از ترسی بیهوده همه را عذاب می‌داد و سختگیری‌های بی مورد می‌کرد. مثلاً هیچ زنی حق نداشت موهایش را بلند کند. در آخر هم به یک مار یا کرم تبدیل شد چون فاصله‌ی تختش تا داربست مو را (همانجایی که خودش را دار زد) مانند یک کرم خزیده بود.
مسائل زنان¨ مسائل عاطفی ¨
مسائل اجتماعی و فرهنگیx مسائل سیاسی ¨
با چتر بسته زیر باران
راوی مردی نقاش است که ماجرای همکارش را برای زنی که به نظر می‌آید همسر دومش است، روایت می‌کند. همکار او مدّت‌ها پیش شناسنامه‌اش را گم کرده بود و وقتی آن را پیدا می‌کند می‌بیند که در صفحه‌ی دوم شناسنامه نام زن دیگری (ثریّا ثامن‌گر) اضافه شده. این اتّفاق او را شوکه می‌کند. او که نگران آبروریزی و پچ‌پچ‌های «خلق‌النّاس» و خصوصاً فهمیدن همسر و دو پسرش است، ماجرا را برای راوی تعریف می‌کند. راوی پیشنهاد می‌دهد که او به محل کار ثریّا رفته و او را ببیند و در مورد نگرانی‌هایش با او صحبت‌کند، مرد هم همین کار را می‌کند. زن بسیار آرام و خونسرد است به او اطمینان می‌دهد که آبروریزی در کار نخواهد بود و برایش تعریف می‌کند که شناسنامه را از یک دلّال کوپن ارزاقی خریده است و علاوه بر آن پولی به او داده تا به محضر بیاید و سند ازدواج را امضا کند تا او بتواند با آن سند وام جهیزیه بگیرد. مرد با شنیدن این حرف‌ها بسیار عصبانی می‌شود و فکر می‌کند از او سوء استفاده شده. آن دو با هم قرار می‌گذارند که هر کدام جداگانه به دادگاه رفته و تقاضای طلاق دهند. روز دادگاه قاضی که دلایل آن‌ها را قانع‌کننده نمی‌بیند، حکم طلاق را صادر نکرده و یک ماه به آنها فرصت می‌دهد تا با هم سازگاری کنند و ماه بعد هم می‌گذرد. باز هم دادگاه یک ماه دیگر به آن‌ها فرصت می‌دهد. درحالی که آن دو از دادگاه برمی‌گشتند باران شدیدی شروع به باریدن می‌کند و هر دو کاملاً خیس می‌شوند. زن با اینکه در کیفش چتر داشت ولی با چتر بسته زیر باران راه می‌رود و آن را باز نمی‌کند. زیرا از اینکه با چتر باز در باران حرکت کند ولی مرد بدون چتر باشد خجالت می‌کشد. آن دو بی چتر زیر باران قدم می‌زنند و در نتیجه زن دچار سرماخوردگی شدید می‌شود و قرار دادگاه عقب می‌افتد در آخر آن دو از هم طلاق می‌گیرند و راوی هم یکی از شهود طلاقشان است.
مسائل زنانx مسائل عاطفی ¨
مسائل اجتماعی و فرهنگی¨ مسائل سیاسی ¨
سبز مورد
راوی داستان دانای کل است. داستان در مورد دختر بچه‌ای است که در قبرستان دست‌فروشی می‌کند و عاشق درس و کتاب است. او که پدرش را در زلزله‌ از دست می‌دهد با مادر و برادرش، اکبر به شهر می‌آید و پدر را در گورستان شهر دفن می‌کند. مادر او معتقد بود هر جا که مردش است همان‌جا باید زندگی‌کند. بنابراین در نزدیکی قبرستان خانه اجاره می‌کند و از طریق شستن قبرها و خواندن فاتحه برای مرده‌های مردم کسب درآمد می‌کند. اکبر (برادر دختر بچه) که در قبرستان گیاه مورد می‌فروشد مدام از دست‌فروش‌های دیگر کتک‌ می‌خورد. اوضاع زندگی آن‌ها بسیار آشفته و فقیرانه است. دختر بچه هر روز چند بار به مسجد به نزد شیخ عیسی می‌رود. شیخ عیسی به او قول داده بود که کتاب‌های سوم ابتدایی را برای او بیاورد و به او درس و مشق یاد دهد. شیخ عیسی هم مردی هوسباز بوده که اصلاً قابل اعتماد نیست و دخترک از جانب او نیز در خطر است.
مسائل زنان¨ مسائل عاطفی ¨
مسائل اجتماعی و فرهنگیx مسائل سیاسی ¨
آقای هدایت! به جا می‌آورید
این داستان به شیوه‌ی اوّل شخص بدون مخاطب روایت شده است و داستان زنی است که به ثبت خاطراتش مشغول است. او و همسرش، محمود همراه با مینا و همسرش، رضا در جاده شمال در حال حرکتند که ناگهان همه‌جا را مه فرا می‌گیرد. راوی در میان مه سنگین در کنار جاده مردی را می‌بیند که یک ویلون در دست دارد. چهره‌ی مرد برای او بسیار آشنا است. آن دو در آن مه غلیظ توقّف می‌کنند و منتظر مینا و همسرش می‌شوند. پس از مدتی ماشین آن‌ها نیز می‌رسد. راوی آن مرد را در درون ماشین مینا می‌بیند. مینا که بسیار هیجان‌زده است به راوی می‌گوید که آن مرد شبیه صادق هدایت است. به این خاطر او را به زور سوار ماشین کرده‌اند. آن‌ها به ویلا می‌رسند و به درست کردن کباب مشغول می‌شوند. در این حین مینا مدام از آن مرد در مورد صادق ه
دایت و آثارش سخن می‌گوید. محمود و رضا که در کنار منقل مشغول استعمال مواد مخدر هستند به آ‌ن‌ها هیچ اعتنایی نمی‌کنند. آن مرد ساکت و مرموز است. راوی سال‌هاست که با محمود ازدواج کرده است و به او گفته که تا اعتیاد را کنار نگذارد و دو سال نگذرد، «از بچه خبری نیست». این مسأله را کسی جز آن دو نمی‌دانند. مینا پسر کوچکی به نام مانی دارد ولی از ترس دیدن وضعیت پدرش، که مواد مصرف می‌کند، او را نیاورده است. مینا فکر می‌کند که آن دو بچه‌ دار نمی‌شوند و از این بابت خود را برتر از راوی می‌بیند. صبح روز بعد آن مرد برمی‌گردد و برای مینا و راوی ویلن می‌زند. او به راوی می‌گوید که شبیه معشوقه‌ی اوست. معشوقه‌ی او زنی بسیار دوست داشتنی بود که در اثر سل مرده است. راوی در نیمه‌های شب در جیب کت آن مرد عکس زنی زیبا را پیدا می‌کند و یواشکی آن را در میان کتاب مینا می‌گذارد.
مسائل زنان¨ مسائل عاطفی ¨
مسائل اجتماعی و فرهنگیx مسائل سیاسی ¨
خواهر بگو
راوی داستان زنی عامی و خرافه‌پرست است که در حرم امامزاده حسین کوچک، خانمی را در حال گریه کردن می‌بیند و بدون توقّف شروع می‌کند به تعریف کردن اوضاع زندگی‌اش. او نذر کرده بود که اگر بچه‌اش سالم به دنیا بیاید و نمیرد به حرم بیاید و شب را تا صبح سجده‌ی شکر به جا آورد. او تعریف می‌کند که چهار بار دیگر حامله شده بود که همه‌ی آن‌ها قبل از تولّد سقط شده بودند. همسر او مردی بی قید و هوسباز است و با زنان دیگر ارتباط دارد و چون زن را مزاحم بی‌بند و باری‌هایش می‌بیند به بهانه‌ی تحت مراقبت بودن او را نزد مادرش می‌فرستد. راوی با مادرش نزد آقا رسول فال‌گیر می‌رود، او شکمش را با جوهر قرمز جدول‌بندی می‌کند و با جوهر آبی پر می‌کند و قفل را هم دور شکمش می‌بندد تا بچه زودتر از موعد به دنیا نیاید. راوی برای پابند کردن همسر نیز از آقا رسول قفل می‌‌خواهد و او هم دعا می‌خواند و قفلی به او می‌دهد و به او می‌گوید که هر وقت که زن بخواهد می‌تواند آن قفل را باز کند. بچه صحیح و سالم به دنیا می‌آید و یک ماه هم می‌گذرد ولی پدر بچه فقط یک یا دو بار به دیدنش می‌آید. وقتی به خانه‌ی خودش بر می‌گردد می‌بیند قفل خانه عوض شده است. او تصمیم دارد بعد از اتمام سجده‌ی شکرش دوباره به خانه‌ی خودش برگردد و به هیچ قیمتی از آن خارج نشود حتی اگر از همسرش کتک بخورد و فحش بشنود.
مسائل زنان¨ مسائل عاطفی ¨
مسائل اجتماعی و فرهنگیx مسائل سیاسی ¨
خیابان
راوی داستان دانای کل است. زن میانسالی که پرستار بیمارستان است. سال‌ها پیش ازدواج کرده و دارای پسری شده ولی همسرش خیلی زود فوت می‌کند و پدر‌ و مادر همسرش حضانت پسرش را پذیرفته و فرزندش را از او می‌گیرند. او یازده سال است که تنها است و با مادر پیرش زندگی می‌کند. زنی به نام «مهری» به او گفته که اگر او چهل صبح جلوی در خانه‌اش را با آب بشوید بعد از چهلمین روز مردی الهی می‌آید و مشکل او را حل می‌کند. او هم همین کار را می‌کند ولی بعد از چهل روز خبری از او نشده است. تمام آرزوی مادرش این است که او ازدواج کند و همسری برای «روز پیری و کوری‌اش» انتخاب نماید. پدرش تا زمانی که زنده بود همیشه او را از ازدواج مجدد منع می‌کرد و می‌گفت که اگر او دوباره ازدواج کند پسرش وقتی بزرگ شود او را بازخواست خواهد کرد زن با اینکه سخنان پدر را قبول نداشت ولی به احترام او ازدواج نکرد.
در بیمارستان مردی به نام آقای مرادی خواستگار اوست. آقای مرادی زن و بچه دارد و قصد ازدواج مجدّد دارد. همسر او به نزد زن می‌آید و از او می‌خواهد که پیشنهاد آقای مرادی را بپذیرد زیرا در هر صورت مرادی قصد ازدواج مجدّد دارد و بهتر است با او ازدواج کند تا با زن دیگر.
بالاخره زن به مرادی جواب رد می‌دهد زیرا دوست ندارد همسر مرد زن‌دار بشود و این تصمیم زن، مادرش را ناراحت و غصّه‌دار می‌کند.
مسائل زنان x مسائل عاطفی ¨
مسائل اجتماعی وفرهنگی ¨ مسائل سیاسی ¨
تنگنا
این داستان به تناوب از منظر دو شخصیّت روایت شده است. یکی از این دو شخصیّت فردی است به نام خسرو که در خانواده‌ای فقیر متولّد شده است و تمام تلاشش را برای قبولی در دانشگاه انجام داده ولی پس از ورود به دانشگاه وارد گروهک‌های سیاسی می‌شود و به زندان می‌افتد و فجیع ترین شکنجه‌ها را تحمل می‌کند.
خسرو پس از دستگیری در زیر شکنجه، همه چیز را اعتراف کرده و هر کس را هم که می‌شناخته لو داده است و اینک در گاراژی مشغول کار است، تا اینکه یکی از دوست‌های سابقش به نام صمد کتاب‌هایی را به عنوان امانت به او‌ می‌سپارد، او هم به جای این‌که برود گزارش بدهد و یا کتاب‌ها را دور بریزد، بیهوده خود را در عذاب روحی نگاه می‌دارد و کتاب‌ها را به زنی که در آن گاراژ کار می‌کند می‌سپرد. این زن که سی و چهار سال دارد در سن چهارده سالگی با مردی سی و چهار ساله ازدواج کرده است و شوهرش که در همان گاراژ کار می‌کرد، خیلی زود می‌میرد و او تنها می‌شود. او به خسرو علاقه‌مند است و از آن‌جایی که بی‌سواد و عامی است به این ماجرا از بعدی دیگر می‌نگرد و هر لحظه ممکن است برای خسرو دردسر درست کند. او فکر می‌کند مردی که روبروی گاراژ ایستاده و خسرو را تحت نظر دارد، کسی است که برای تحقیق در مورد خسرو به گاراژ آمده. او فکر می‌کند خسرو قصد دارد با دختر جوانی ازدواج کرده و او را رها کند.
در آخر خسرو برای همیشه و پنهانی از آن گاراژ می‌رود و زن بعد از شنیدن رف
تن خسرو بسیار ناراحت شده و غصّه می‌خورد.
مسائل زنان ¨ مسائل عاطفی ¨